Meeste Yad Vashem onderscheidingen naar Nederland
1 op 1.800 Nederlanders redde Joden
Zonder dat de overheid er aan te pas kwam, hebben veel mensen in Nederland zich in de oorlog tot het uiterste ingespannen om hun medemensen leed te besparen.
De oorlog wierp de Nederlanders terug op de maatschappelijke organisatie van de prehistorie: zij moesten hun eigen zaken regelen en zichzelf helpen, zonder regering. De moeder des vaderlands had de wijk genomen, haar ministers eveneens.
Tijdelijk staatshoofd generaal Winkelman telde al gauw niet meer mee. Het volk raakte in verwarring, maar na een jaar, zo rond 25 februari 1941, werd het ons duidelijk wat ons te doen stond. Verzet en onderduik. Daar kon of wilde de regering in Londen op dat moment helemaal geen rol in hebben.
Ons oudste polderverleden werd misschien weer wakker: de dijkgraaf riep alle weerbare mannen op om hun plicht te doen. In Nederland groeide een verzetsbeweging onder het volk, die zijn weerga in Europa niet heeft. Nederland is namelijk absoluut wereldrecordhouder geweldloos verzet. Hier doken 350 duizend mensen onder – misschien zelfs wat meer, de hele stad Utrecht liep leeg.
Die mensen werden in leven gehouden door een ongeveer even groot aantal gastheren en -vrouwen, plus verzorgers die valse papieren en geld, voedsel en dokters regelden. En soms ook illegale begrafenissen. Daarnaast hadden de onderduikers en de verzorgers nog een groep stille getuigen om zich heen: directe familieleden en vrienden.
Die wisten genoeg voor onmiddellijke arrestatie van hun halve familie, maar hielden hun mond. Je komt zo op ongeveer een miljoen mensen tussen de 12 en de 70. Zonder dat er één ambtenaar of gemeente, minister of ministerie aan te pas kwam.
Meeste redders
De stelling kan dus zijn: de regering liet weliswaar het volk in de steek, maar juist daardoor liet het volk het volk niet in de steek. Chris van der Heijden trachtte tien jaar terug in zijn boek Grijs verleden te beweren dat ‘de Nederlanders’ eigenlijk niets goed hadden gedaan in de oorlog en dat het verzet eigenlijk niets voorstelde. Hij heeft ongelijk.
Zijn boek, waar nog andere verbazend grote fouten in staan, beleefde tien drukken. Er ontbreekt ook veel aan, zoals dat Nederlanders de grootste Jodenredders ter wereld zijn. Dat is een cijfer van de staat Israël, van Yad Vashem: van de 23 duizend Yad-Vashem-onderscheidingen wereldwijd voor het redden van Joden, zijn er 5.200 naar Nederland gegaan – ruim éénvijfde. Eén op de 1.800 Nederlanders van toen redde Joden, en waarschijnlijk deden nog veel meer mensen zulke dingen.
De geschiedenis van het Nederlandse Rode Kruis in de oorlog is, net als die van de regering, treurig, dat hebben diverse historici al beschreven, Jan Burgers onlangs nog. Daar staat naast, en niet tegenover, dat er vele burgers zijn geweest die zich tot het uiterste hebben ingespannen om hun medemensen leed te besparen.
De grootste onder hen is tevens één van de meest onbekende – niet raar in een land zonder heldencultuur: ‘tante Truus’ Wijsmuller-Meyer. Zij redde met haar organisatie tussen acht- à tienduizend Joodse kinderen – net zoveel als de wereldberoemde Raoul Wallenberg. Ik noem haar naam om te laten zien dat een regering uiteindelijk een hulpmiddel, een luxe is – als je het zelf kunt, doe het dan maar.
Excuses als men wil
Wat moeten we dan nog met excuses? Het antwoord is: maar één ding. Mensen die ze graag willen, kunnen ze krijgen, zoals de Koreaanse ‘troostvrouwen’ die nog altijd erkenning en excuses voor de dwangprostitutie uit Japan willen. Dat is hun keus, waar ik zeker begrip voor heb. En vooral naarmate zo’n regering als de Nederlandse in een geval als Rawagede of de Japanse bij de ‘troostvrouwen’ zich meer verzet, zou ik meer aandringen.
*) Arthur Graaff (foto) is hoofdredacteur Nieuws-wo2
Arthur Graaff | 18-01-12 13:35
Reacties
anoniem | 22/01/12 om 23:06
@ Nathan,
Ik ben een nazaat van een van deze mensen:
“zij sprongen in de dood voor onze vrijheid. englandspiel 1942 – 1944. in dankbare herinnering aan de 54 nederlandse agenten en allen die vielen in het inlichtingenwerk. gevangen werden velen van hen dit gebouw binnengevoerd.”
Verraad tot aan Prins Bernhard, maar dat waren echt niet de enige verraders.
Ik heb van mijn oma en moeder ook de nodige verhalen gehoord. Bijvoorbeeld dat toen alle meisjes zich moesten verzamelen bij de Schouwburg, de ouders van een van de meisjes het meisje alleen lieten gaan omdat ze bang waren dat ze zouden worden opgepakt.
Goed te horen dat je inziet dat het de Joodse Raad zelf was, die ervoor zorgde dat afvoer van de joden gesmeerd liep. Er werkten mensen die er onder het motto “mensen redden” aanmee deden maar was dat wel zo? We zullen nooit weten of het eigen belang was. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn geweest die andere mensen wilden redden, maar die waren er ook onder de niet joden. Er waren ook joden die hun eigen kinderen aan hun lot overlieten om te voorkomen dat ze zelf opgepakt zouden worden. Er was een hoog “red je eigen huid-gehalte, ook onder de joden”.
Het is ongepast om excuses aan de Nederlanders te vragen.
En o ja, mijn andere opa was rechercheur bij de Amsterdamse politie. Zijn zoon moest werken in Duitsland, hij is uit de trein gesprongen en naar de zuster van zijn vader in Dronrijp vertrokken waar hij tot na de oorlog ondergedoken heeft gezeten. Zou een Amsterdamse politie-agent wiens zoon onderduikt, mee hebben gewerkt met de duitsers?
Allemaal propaganda om nu excuses aan de Nederlandse overheid te vragen. Misschien wel om te bedekken hoe erg het ook aan de joodse kant was.
Ruud | 05/01/13 om 21:50
Ik heb dezer dagen eens enig research gdaan en vond deze opmerkelijke berichten over vermoorde joden door gereformeerde Nederlanders.
Lijk van onderduiker gevonden te Zweeloo, Het Vrije Volk 1959 http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010950808%3Ampeg21%3Ap013%3Aa0240
Een quote op internet van de historische vereniging Schoonebeek uit 2010.
Vergiftiging
De 22-jarige uit Amsterdam afkom¬stige joodse onderduiker Abraham Emanuel Arbeid is door de her¬vormde predikant ds. C.C. Pijpers uit Zweeloo door vergiftiging om het le¬ven gebracht. In 1959 schreef Pijpers een brief aan de officier van justitie waarin hij de liquidatie opbiechtte. Hij bekende dat hij Arbeid twee achtereenvolgende dagen vergif had toegediend, waardoor hij overleed. Samen met zijn echtgenote begroef hij het lichaam in zijn woning. In een vertrouwelijke toelichting aan de minister van justitie schreef de procureur-generaal, dat er in de pastorie van Pijpers sprake was van een noodtoestand. ‘Het slachtoffer was hoogst nerveus, dreigde met weglopen en zich aan te geven bij de bezettingsautoriteiten onder de mededeling dat hij alles wat hij over de illegale activiteiten wist, zou doorgeven. Daardoor kwamen zowel het gezin Pijpers als degenen die de onderduiker daar hadden bezorgd, in ernstig gevaar. Pogingen om Arbeid elders onder te brengen werden gedaan, maar mislukten. Pas toen de toestand naar zijn oordeel onhoudbaar werd, is tot liquidatiè van Arbeid besloten
————————
Lijk gevonden van onderduiker te Zweeloo, Gereformeerd Gezinsblad 1959
Hier een iets andere beschrijving over het vertrek van de predikant.
http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010626098%3Ampeg21%3Ap003%3Aa0032
——————————–
Jodin vermoord op landgoed Dickninge te De Wijk http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010021272%3Ampeg21%3Ap001%3Aa0033
—————
Jodin vermoord te Den Haag, 1943 http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A011118614%3Ampeg21%3Ap004%3Aa0096
—————————-
Jodin vermoord te Voorthuizen 1944 http://kranten.kb.nl/view/article/id/ddd%3A010020807%3Ampeg21%3Ap001%3Aa0007
hendrik | 07/05/17 om 18:26
https://nl.wikipedia.org/wiki/Jan_Gunnink