Onderzoek liever de feiten
Taal als leugendetector is onbetrouwbaar
Betrappen aan de hand van verhaaltjes is niet zo eenvoudig.
Gelezen: artikel Tonie Mudde in Volkskrant, Onderzoekspublicatie Bogaard e.a., Voetnoot Arnon Grunberg
Forensisch psycholoog Glynis Bogaard vindt van wel. Arnon Grunberg vindt dat we leugen en waarheid beter moeten onderscheiden.
‘Door te letten op taalgebruik zijn leugens soms op te sporen. Maar de manier waarop sommige politiekorpsen dat doen, is onbetrouwbaar, zegt forensisch psycholoog Glynis Bogaard.
Glynis Bogaard promoveerde aan de Universiteit Maastricht met de bevinding dat veel taalmethoden die politiekorpsen wereldwijd toepassen om leugens te ontdekken uiterst onbetrouwbaar zijn.
Ze heeft met name de SCAN-methode, van Israëlische origine, onder de loep genomen. Luidt bijvoorbeeld de verklaring ‘de dief rende weg richting centrum’, dan zou dat minder betrouwbaar zijn dan ‘ik zag de dief wegrennen richting centrum’.
Maar dat is niet juist. Ook tientallen andere taalcriteria zijn dubieus volgens Bogaard. ‘Zo liet ik verklaringen waarvan ik zeker wist dat ze waar waren lezen door mensen die getraind waren met SCAN. In slechts de helft van de gevallen wezen ze correct een leugenaar aan of iemand die de waarheid vertelde. Dan kun je dus net zo goed een muntje opgooien.
Ook opvallend: er waren enorme verschillen tussen mensen die de SCAN-methoden gebruikten. Wat de een zag als een verdachte zin, zag een ander juist als onverdacht.’
In Nederland wordt deze methode niet gebruikt noch onderwezen.
Criteria Based Content Analysis of Reality Monitoring is iets betrouwbaarder. Daarbij letten agenten en getuigendeskundigen onder meer op spontane correcties. Wie liegt, heeft zijn verhaal meestal voorbereid. Wie de waarheid vertelt, zal eerder dingen zeggen als ‘o nee, volgens mij was het toch een rode auto’. Ook is over het algemeen is de werkelijkheid rijker aan details dan de fantasie.
Maar beter is het de feiten te onderzoeken en leugenachtigheid niet te gissen aan de hand van taalgebruik.
Peter Olsthoorn | 28-01-17 12:50
Uw e-mail adres wordt niet gepubliceerd en niet aan derden verstrekt.
Omgangsvormen