Leugens.nl

Onbetamelijke hartstochten 

Grunberg over Coetzee

Essentie van de verhalende kunst

Gelezen: Volkskrant Boeken, 29 juni 2019

Arnon Grunberg is een bewonderaar van het werk van Nobelprijswinnaar John Maxwell Coetzee. Jij recenseert ‘De oude vrouw en de katten’, ook aan de hand van ouder werk van Coetzee en komt tot enkele prachtige observaties.

Grunberg analyseert uit de nieuwe bundel en de vier jaar geleden uitgegeven briefwisseling van Coetzee met psychotherapeut Arabella Kurtz (‘Het goede verhaal – Over fictie, waarheid en psychotherapie’) scherp Coetzees opvattingen over ‘onbetamelijke hartstochten’, waarheid en  rechtvaardigheid, leugens en vernietiging  (We gaan er maar niet over filosoferen in welke verhouding dit staat tot Grunbergs leven.) Enkele citaten uit de recensie:

‘dat verhalen over onszelf verzinnen ernstige gevolgen kan hebben in de echte wereld’. (Coetzee)

‘sommige dingen niet goed zijn om te lezen en te schrijven’ (Coetzee)

‘Fictie, en daarmee moeten we niet alleen aan romans denken, maar ook aan bewuste en onbewuste leugens die wij over onszelf en anderen vertellen, verandert de echte wereld.’ (Grunberg)

‘Anders gezegd, is een leven zonder onbetamelijke hartstochten wenselijk? Zou dat niet een leven gespeend van schoonheid zijn? Maar wat is de prijs die wij betalen voor die schoonheid? Welke mensenoffers worden daarvoor gebracht, en zijn die te rechtvaardigen?’(Grunberg)

‘‘het panacee dat ieder van ons een levensverhaal heeft, en dat we ons best moeten doen om de auteur van dat levensverhaal te worden, in plaats van het door anderen aan of voor ons te laten vertellen, [is] moreel dubieus’ (Coetzee)

‘De reden hiervoor is dat de kracht die aan leugens wordt ontleend gruwelijke daden kan rechtvaardigen. Wij mogen ons verleden niet verzinnen, zelfs als we daardoor gelukkigere mensen zouden worden, omdat dat de mogelijkheid van rechtvaardigheid uitsluit. Ons ongeluk zou kunnen worden gezien als een prijs die wij betalen voor potentiële rechtvaardigheid.’ (Grunberg)

‘Laten we zeggen dat de romankunst ons in oneindige variaties verhalen vertelt over onbetamelijke menselijke hartstochten. We zouden kunnen vragen of een hartstocht die niet onbetamelijk is dat woord wel verdient, maar dat terzijde. Vervolgens begrijp ik dat Coetzee, zowel in fictie als non-fictie, stelt dat het verhaal niet alleen over onbetamelijke hartstochten gaat, maar zelf een onbetamelijke hartstocht is; zie Madame Bovary, zie Don Quichot.’ (Grunberg)

‘Zijn enorme kracht als schrijver, die niet is afgenomen, is vooral te danken aan de ernst waarmee hij verhalen benadert, aan het belangrijke inzicht dat de verhalen die wij nodig hebben voor onze waarheid én onze hartstocht altijd ook ‘instrumenten voor onze eigen vernietiging’ zijn. Aan dat besef, dat een dilemma is, ontleent zijn oeuvre zijn schoonheid, zijn huiver, de indringende geur van het net uitgebrande vuur van de begeerte.’ (Grunberg)

Maar leest u het hele artikel…

Peter Olsthoorn | 08-07-19 15:41