Theorie over religieuze invloed op moraal houdt geen stand
Dan Ariely jokt over herhaalstudie Tien Geboden
Onderzoek van befaamde economisch gedragsonderzoeker onderuit gehaald. Een rectificatie op een interview met hem in de Volkskrant vormt de nekslag.
Gelezen: Volkskrant 25 mei 2018
Herinner je iemand aan de Tien Geboden dan gaat hij zich eerlijker gedragen. Dit inzicht van de beroemde Dan Ariely, ook op Leugens.nl een gevierd man, blijkt in herhaald onderzoek niet te worden bevestigd.
Een omvangrijke herhaling van het experiment onder 5.000 proefpersonen in 25 laboratoria toont geen effect van de Tien Geboden. Dat roept de vraag op of eerlijkheidsverklaringen vooraf bij tentamens of belastingformulieren dan wel een positieve werking hebben op eerlijkheid. Maar dat is niet getest door de critici.
De Amsterdamse psycholoog Bruno Verschuere, die de test coördineerde, tegen de Volkskrant: ‘Dit experiment van Ariely is 1.650 keer geciteerd, echt gigantisch….Misschien was het de tijdgeest. De standaard van onderzoek is veranderd, we zijn veel strenger voor onszelf geworden. Dat kan de resultaten onbedoeld hebben beïnvloed.’
In een interview met NRC van 30 juni 2018 zegt Ariely hierover: ‘We weten niet precies hoe het zit, alleen wel dat Europeanen kennelijk minder gevoelig zijn voor de Tien Geboden dan Amerikanen. Het zou kunnen dat de geboden aan tijderosie onderhevig zijn. Wat mijn onderzoek wel uitwees, is dat het goed is om te kijken of er in een cultuur iets is dat staat voor moraliteit, want daar kan je dan mee aan de slag om bedrog te voorkomen…
…Het is heel erg voor iemand die oneerlijkheid bestudeert en uitkomt op het belang van waarden, om er dan achter te komen dat die er niet meer zijn.’
Maar in een interview met de Volkskrant van 13 juni 2018: ‘Dat zegt meer over de cultuurverschillen tussen Europa en de VS dan over de werking van morele prikkels. Er zijn tal van andere studies waaruit blijkt dat die prikkels wel degelijk kunnen werken. Zoals sommige gedragscodes en de belastingbetaler twee handtekeningen op de aangifte laten zetten: eentje bovenaan en eentje onderaan.
Ik vind exacte replicaties ook prima. Maar daarvan is hier geen sprake. De studie is immers verplaatst naar Europa. Dat is riskant met cultuurgevoelige onderwerpen als jokken en religie.’
Maar het meest pijnlijk is een korte rectificatie in de Volkskrant op een antwoord van Ariely, waarin hij impliciet van een leugen wordt beticht: ‘…zegt de Amerikaanse psycholoog Dan Ariely dat zijn experiment met de Tien Geboden niet met succes herhaald kon worden, omdat de herhalingsonderzoeken allemaal in Europa plaatsvonden. Dat is onjuist. Ook in Amerika, Israël en Turkije werden herhaalstudies gedaan, eveneens zonder resultaat.’
Peter Olsthoorn | 22-07-18 16:04
Uw e-mail adres wordt niet gepubliceerd en niet aan derden verstrekt.
Omgangsvormen