De deep state heeft ons in haar zak. Tsja. 

Complottheorie van ijdele Willem Middelkoop

Bij complottheorieën speelt ijdelheid een grotere rol dan paranoia. Kijk maar naar Willem Middelkoop.

Amerikaanse zelfhulpgoeroes beweren vaak dat je rijk wordt van een positieve houding, maar onze eigen Willem Middelkoop toont dat doemdenkerij ook lucratief kan zijn.Willem Middelkoop is publicist, fotograaf en voormalig beurscommentator bij RTLZ. Hij verkoopt al jaren ondergangsvoorspellingen en complottheorieën en werd rijk met een webshop voor pessimisten die voor de zekerheid in goud willen beleggen.

In zijn nieuwe boek, Patronen van bedrog, dat hij samen schreef met ‘onafhankelijk onderzoeker’ Tim Dollee, is hij weer lekker op dreef onder het motto: ‘Niets is wat het lijkt’. Wij gewone, leuke, lieve mensen blijken te worden bedrogen door een samenzwerende elite, één die op gecoördineerde wijze allerlei duivelse plannetjes uitvoert, maar dat toch altijd weer weet te verhullen voor de goedgelovige massa.

Ten faveure van de beginnende complotlezer hebben de auteurs de krochten van het internet uitgebaggerd. De belangrijkste samenzweerders blijken de CIA, de Bush-familie, Project for a New American Century en „het zeer geheime genootschap Skull and Bones” – ja inderdaad, die ene studentenvereniging op Yale. Westerse regeringen zetten terreuraanslagen in scène om het volk mak te maken: „Om de angst voor terreur te vergroten zijn er regelmatig aanslagen nodig, liefst in eigen land. Soms zelfs uitgevoerd door eigen mensen.” Het drugsbeleid van de VS heeft tot doel om Afro-Amerikanen te onderdrukken. In de marge komen Watergate, Operatie Gladio, Oliver Stone en de moord op Kennedy langs. Wist u dat George Bush, ver voor zijn presidentschap, „werkzaam was voor de CIA in Dallas op de dag dat president Kennedy daar werd vermoord?” Tja.

Gek genoeg duikt het Monster van Loch Ness nergens op in het verhaal, terwijl er van zijn bestaan keihard fotobewijs is! Bij navraag op Twitter bevestigde Middelkoop dat hij me wat betreft grote zeedieren moet teleurstellen. Wel onthult hoofdstuk vier, „Bush, nazi-goud en de BIS”, het bestaan van geldtransacties tussen de nazi’s, de Bush familie en Skull and Bones. Ik vermoed dat die transacties via Middelkoops webshop liepen.

Almachtige groep schurken

De boosaardige krachten bundelen zich tot een deep state. Spannende term. Klinkt beter dan bijvoorbeeld „elite-netwerken in de ambtenarij”. Maar de deep state waar de auteurs naar verwijzen is dan ook meer dan alleen wat handjeklap op hoog niveau. Nee, ze is een bijna almachtige groep schurken, die perfect samenwerken aan een gedeeld langetermijndoel: „Deze eeuwenoude macht, waar ook de grote mediabedrijven en inlichtingendiensten deel van uitmaken, blijkt steeds weer de echte macht binnen de staat te zijn. Deze deep state ziet politici als pionnen in het veld en heeft de media in zijn zak.” Haar ‘Plan voor de Wereld’ komt oorspronkelijk van Britse kolonisten zoals Cecil Rhodes, maar ze werd in de 20ste eeuw door de Amerikaanse schaduwelite overgenomen: „Een groepje insiders werkte vanaf begin jaren veertig aan een plan voor Amerikaanse werelddominantie.”

Zo schrijven de auteurs allerlei maatschappelijke en historische bewegingen in de westerse wereld toe aan één schimmige groep met een wereldveroveringsplan. Ik heb een ideetje: we leven in een complexe wereldmaatschappij waarin niets een grote sturingsmacht heeft – zeker niet over het geheel. De fantasie dat Amerika of de westerse wereld vanuit één punt planmatig wordt aangestuurd, is een middel om complexiteit weg te denken. De auteurs kaarten trouwens preventief de verdenking aan dat ze complottheorieën verkopen: „We hebben in dit boek ook bewust afstand gehouden van complottheorieën waarbij de oorsprong van de macht bij Jezuïeten, zionisten of zelfs buitenaardse reptielen wordt gelegd, alhoewel de vele links naar Israël overduidelijk zijn.” Geniale zin, vooral vanwege de toevoeging op het einde. Ik heb trouwens een donkergroen vermoeden dat de auteurs stiekem bij die reptielen-samenzwering horen en de verwijzing naar Israël alleen gebruiken om de aandacht af te leiden.

Complottheorieën zijn sociologisch interessant, omdat ze een uitdrukking zijn van rebelsheid tegen kenniselites. Het drijvende sentiment is: we geloven niet wat wetenschappers, historici en politici ons vertellen. De eerste zin in Middelkoops voorwoord vat dit sentiment meteen samen: „Vrijwel mijn hele leven heb ik autoriteiten gewantrouwd en ben ik op zoek geweest naar het werkelijke verhaal.”

Narcisme

Een beetje burgerlijk wantrouwen is niet onverstandig, maar het populisme van de complottheoreticus is geperverteerd, doordrongen van narcisme. Het contra-intuïtieve feit is dat bij complottheorieën, ijdelheid een grotere rol speelt dan paranoia. Ja, je hebt een paar paranoïde figuren die een bunker in hun kelder hebben gebouwd voor het geval het helemaal mis gaat met Area 51 of Gladio, maar complottheoretici zijn doorgaans onbezorgde ijdeltuiten.

Die posten: „[Almachtige groep x] heeft iedereen laten verdwijnen die [schurkenplan y] op het spoor kwam.” Vervolgens gaan ze rustig nog wat internetten, iets eten of naar bed. Ze hoeven zich blijkbaar niet te verstoppen voor het SWAT-team dat ieder moment kan binnenvallen. Het gaat niet om angst, maar om erkenning en een gevoel van verhevenheid. Jij weet iets belangrijks dat anderen niet weten. Jíj kijkt wel door het officiële verhaal heen. Anderen zijn dummies!

Zo vraag ik me bij Patronen van bedrog af waarom de machtige deep state de publicatie van het boek niet kon voorkomen. Het boek zou er immers voor zorgen „dat de kwade krachten binnen ons systeem het steeds moeilijker krijgen”. Ik verwacht dat Skull and Bones op zijn minst de aangekondigde Engelse vertalingen zal weten te saboteren.

Alle gekheid op een stokje: een Middelkoop, of een Thierry Baudet in de politiek, zijn geen bange types, maar grote ijdeltuiten. Zij zouden alles snel hebben doorzien. Dat beide heren overlopen van succes en talent kan hun hoogmoed alleen vergroot hebben. Maar waarheidsvinding is een nederige onderwerping. Je onderwerpt je aan iets dat buiten je staat, je vaak teleurstelt en haar geheimen alleen mondjesmaat prijsgeeft.

Het is makkelijker om een verhaal te bedenken over een grote strijd met een kwade macht, waarin jij zelf een dappere redder bent. Een verleidelijke fantasie – vooral ook omdat de complexiteit van de moderne maatschappij ons boven het hoofd is gegroeid.

*) Dit artikel verscheen op 8 juni 2018 eerst in NRC. Eric Hendriks (fotootje) onderzoekt aan de Universiteit Bonn, en University of Mannheim en  University of Chicago. Ook op Twitter

Reageer op dit artikel:

*
To prove you're a person (not a spam script), type the security word shown in the picture. Click on the picture to hear an audio file of the word.
Anti-spam image

*
To prove you're a person (not a spam script), type the security word shown in the picture. Click on the picture to hear an audio file of the word.
Anti-spam image

Uw e-mail adres wordt niet gepubliceerd en niet aan derden verstrekt.

Omgangsvormen