Leugens.nl

Ongevaarlijk of niet? 

Complotdenkers

Boek van Maarten Reijnders biedt heerlijk vademecum.

Gelezen: Complotdenkers, hoe gevaarlijk is het geloof in samenzweringstheorieën?

Om deze korte recensie direct maar met het antwoord op de laatste vraag te beginnen: doorgaans is complotdenken ongevaarlijk. Maar als een groot deel van de bevolking zich laat ophitsen dan kan het verkeerd lopen. Vooral voor minderheden, zoals Joden in het Derde rijk en communisten onder Joe McCarty in de VS.

Het accepteren van leugens als waardevolle meningen brengt ons op glibberige paden, zo concludeert Maarten Reijnders. Hij heeft daartoe overtuigend een groot voorbeelden op een aantrekkelijke manier journalistiek en gevarieerd gepresenteerd. Voor de liefhebbers van deze site is ‘complotdenkers’ zeker een aanrader. Ik had er een heerlijke lange treinreis van het Westen naar Maastricht met ‘complotdenkers’.

Op twee punten fronsten allengs m’n wenkbrauwen meer: juist in ‘De Week van Trump’ had ik krachtiger analyse verwacht van het verschil tussen ‘gewoon liegen’ om een massa te mobiliseren en compotdenken.

Daarmee in samenhang: allengs komt de nadruk meer te liggen op de zaak-Demmink, terwijl van begin af aan al het boek – volgens mij – te veel aandacht schenkt aan Micha Kat (foto). Als maarten al heeft geschreven dat de nadruk in zijn boek op ‘zware complotdenkers’ ligt.

Met een duidelijk doel: de zaak afdoen als louter een complot. Maar ook hier blijft de vraag hangen: hebben louter de complotdenkers bewerkstelligd dat er verscheidene rechercheonderzoeken naar Demmink zijn geweest? En dat serieuze kranten als vooral NRC en Telegraaf toch een duidelijk vermoeden van schuld lieten doorschemeren in verslaglegging (meer dan Volkskrant die sceptischer was)?

Als een typische journalist – heel herkenbaar – durft Reijnders de verslaglegging niet te verlaten om als deskundige boven de casus te gaan hangen om krachtig te analyseren waar het mis ging. En wellicht zelfs hard te veroordelen.

Trouwens, hetzelfde laken een pak voor de ‘Klusjesman’ in de Deventer Moordzaak waar Maurice de Hond de ‘zware complotdenker’ was volgens Reijnders. Maar De Hond smeedde geen groot complot maar probeerde kritiekloos bewijslast te verzamelen voor zover ik weet.

Theoretisch is het boek daardoor soms minder sterk. Zo wordt complotdenken vergeleken met religie (‘aspirientje voor de ziel’) en één pagina verder met sektarisme. Daar schijnt licht tussen. En een ‘kerk met kamers’. Het is geen hotel.

Ofschoon het wel gedurfd is dat de auteur Demmink en De Klusjesman hard vrijpleit. Hoon zal zijn deel zijn, maar een journalist hoort moedig te zijn.

Hieronder de inhoudsopgave

1. Verwarde mannen 9
2. ‘Je zult snel overlijden’ 21
3. Staatsvijand nummer twee 29
4. De samenzweringskerk 37
5. ‘Journalisten zijn slaven van de macht’ 55
6. Eenvoudige oplossingen voor complexe problemen 69
7. ‘Er zit ergens een kracht achter’ 75
8. Operatie Mindfuck 83
9. ‘Wat is buitenaards? We zijn allemaal bewoners 99
van het universum’
10. ‘Ik raad u aan contact op te nemen 109
met het staatshoofd’
11. ‘Iedereen moet wijken voor de joodse Übermensch’ 121
12. ‘Kanker is ontstaan in de slipstream van vaccinatie’ 133
13. Evangelist met een megafoon 147
14. ‘De Bilderberg-conferentie: 157
vraagt u daar eens over als u durft’
15. Het post-traumatisch toga-syndroom 165
16. De affire-Demmink 175
17. ‘Misschien ging Demmink wel puzzels leggen 187
met die jonge jongens’
18. ‘Demmink was niet onmisbaar, voor hem een ander’ 205
19. ‘De krachten die dit verhaal tegenhouden, 221
hebben veel macht’
20. ‘Micha Kat krijgt steeds meer gelijk’ 233
21. ‘Ik heb heel wat slechte jongens ontmoet’ 251
22. ‘Onze ruiten zijn ingegooid, 267
onze banden lek gestoken’
23. ‘Net als bij Galilei zal de geschiedenis 277
mij gelijk geven’

Peter Olsthoorn | 13-11-16 21:34