Vrucht van jaar lang feiten checken
Volkskrant fileert brengers van wetenschapsnieuwtjes
Vooral te vinden in ‘Metro, Nu.nl, Algemeen Dagblad, de nieuwtjesrubrieken van glossy’s als Linda, Libelle en Men’s Health.’Gelezen: Volkskrant Wetenschap, 25 juni 2016
In het artikel ‘Waarom verschijnen er zoveel onzinberichten? Terugblik op één jaar Klopt dit wel?’ analyseert Maarten Keulemans (foto) een jaar lang feiten checken. Hij begint met:
‘De meeste hapklare weetjes uit het genre ‘lichtwetenschappelijk nieuws’ kloppen niet, blijkt uit één jaar systematisch factchecken.’
Dat is een onjuiste (niet te controleren) bewering, helaas. Het checken van feiten deed de krant willekeurig, met als uitgangspunt een vermoeden dat het onjuist is. Niet alle hapklare wetenschap is onderzocht door de krant. Even later bevestigt hij dat ook:
‘Natuurlijk, we controleerden alleen nieuws waarbij we toch al een raar gevoel hadden, niet palen boven water van het soort ‘Beyoncé heeft nieuwe cd’.’ Maar berichten als De mannengriep bestaat tóch, één op de tien krijgt wel eens een orgasme in de sportschool! En ‘kaas net zo verslavend als morfine‘ en : rode wijn is gezond en suiker is verslavender dan cocaïne en vrouwen praten meer dan mannen (allemaal onjuist).
Voor de rest een fantastisch verhaal. Van 150 gecontroleerde nieuwsfeiten en media-uitspraken in de rubriek Klopt Dit Wel kreeg een op de drie het predikaat ‘onzin’ mee; de helft ‘twijfelachtig’ of ‘niet te controleren’; 13 zondermeer juist.
‘…lang niet alle onzin is onschuldig. Denk aan ‘driekwart moslims wil sharia‘ (op basis van onderzoek waarin dat woord niet eens voorkwam) of aan ‘vaccins geven autisme‘ (gefraudeerd onderzoek, maar de uitkomst zingt nog steeds rond). Ronddwarrelende weetjes vormen de piketpaaltjes waarlangs we onze kennis uitzetten, voor je het weet zitten ze meegegoten in het fundament van wat we denken te weten.’
Wat gaat er mis?
Eenvoudig: mensen die aandacht willen, en eventueel via aandacht geld. Zoals eerder opgemerkt in deze rubriek is aandacht na geld het belangrijkste betaalmiddel in onze samenleving.
Het is een circus van instellingen, wetenschappers, persvoorlichters en ‘journalisten’ die allen baat hebben bij zo veel mogelijk aandacht. En het dondert niet hoe.
‘Het medium maakt uit. Hoewel ook de Volkskrant er heus weleens naast zit, komt de meeste feitenflut opvallend vaak uit dezelfde hoek: Metro, Nu.nl, Algemeen Dagblad, de nieuwtjesrubrieken van glossy’s als Linda, Libelle en Men’s Health. Kleine, jonge redacties, zou je kunnen zeggen, met een liefde voor klikhits en een diepe drang tot verstrooiing. Redacties, blijkt uit de onderzoeken, die wetenschap niet al te serieus nemen: leuk ontbijtshowvulsel, doe niet zo moeilijk.’
Peter Olsthoorn | 20-08-16 08:38
Reacties
Ron | 20/08/16 om 15:06
Doet me denken aan het systematisch zwart maken van de alternatieve geneeskunde door dezelfde krant. Ze kunnen beter focussen op de missstanden in de medische sector, de vele slachtoffers van medische missers, de manipulatie van data door farmaceuten etc etc. Maar liever de mensen afleiden met dit soort azijnpisserij dan de echte problemen aan de kaak stellen.