Nederlandse topbestuurders: ook voor u tien anderen
Smoezenboek van publieke veelverdieners
Kulargumenten om overmatige beloningen in publieke sector te verdedigen.
Zomaar een citaat uit het boek Onder Regenten, over de elite in het 18de-eeuwse Hoorn: ‘Noch aan het ambt van schepen noch aan de regentschappen van de godshuizen en het weesmeesterschap waren enige inkomsten van betekenis verbonden. Het waren niet meer dan ereambten.’
Noblesse oblige dus. Afgaande op de lijst met topinkomens (zie direct de verkorte functielijst die vorige week door minister Plasterk openbaar is gemaakt, denken Nederlandse bestuurders daar tegenwoordig wat anders over.
Een publieke functie is niet langer in eerste plaats een ereambt en daar mag dus best een flinke vergoeding tegenover staan. De bestuurders zijn het naar hun eigen mening meer dan waard. Zoals Weber al schreef: ‘Das Glück will ‘legitim’ sein.’ Maar is dat in dit geval ook zo?
Niks marktwerking
Als we de lijst van minister Plasterk bekijken, valt op dat de motivering (legitimering) van de normoverschrijding vaak met één woord wordt afgedaan: marktwerking (of ‘marktconform’).
Een gevoel voor ironie en humor kan de Nederlandse bestuurlijke elite in ieder geval niet worden ontzegd. Uitgerekend in sectoren waar de marktwerking ver te zoeken of compleet afwezig is, zouden bestuurders ‘marktconform’ beloond moeten worden.
Sinds wanneer behoren publiek gereguleerde monopolies die met belastinggeld worden gefinancierd en niet failliet kunnen gaan tot de markt gerekend?
En waarom is de Nederlandse bestuurlijke top – die in het algemeen toch niet bekendstaat om zijn liefde voor rechtse zaken als kapitalisme en (neo)liberalisme – als het over de eigen beloning gaat ineens zo verzot op marktwerking?
Marktwerking waar, uitgerekend in dit geval dus, niet eens sprake van is. Want hoe is het anders te verklaren dat publieke organisaties die duidelijk niet functioneren ondanks hun wanprestaties gewoon kunnen blijven voortbestaan?
Puinhopen maken
Voorbeelden genoeg: van woningbouwcorporatie Vestia met haar miljarden kostende derivatenschandaal en de puinhoop bij een onderwijsfabriek als Inholland tot een toezichthouder zoals de De Nederlandsche Bank die geen toezicht houdt en daardoor gedwongen was met miljarden belastinggeld de banken te hulp te schieten.
Sterker nog: de verantwoordelijke bestuurders blijven gewoon tonnen verdienen. Is dat marktwerking? Is dat marktconform?
De personen, en vooral de bestuurders, op de lijst van minister Plasterk hebben maar bar weinig om trots op te zijn.
Zoals recent onderzoek onlangs weer uitwees, loopt de productiviteitsgroei in publieke sectoren als het onderwijs en de zorg achter bij sectoren die wel zijn blootgesteld aan de tucht van de markt en ‘marktconform’ moeten zijn.
Loon naar werken, marktwerking dus, zou voor veel bestuurders niet resulteren in een hoger maar een fiks lager of helemaal geen loon. Dat is de harde realiteit.
Hoezo harder werken?
Amerikaanse officieren die zijn uitverkozen voor een loopbaantraject tot generaal krijgen van hun instructeurs te horen dat, mocht een vliegtuig met hen erin neerstorten, ze binnen een oogwenk een lading officieren kunnen vinden van exact hetzelfde niveau: voor jou tien anderen.
Nederlandse bestuurders hoeven zich echt geen illusie te maken dat voor hen niet hetzelfde geldt: er zijn wel degelijk voldoende geschikte mensen te vinden die voor 60 duizend in plaats van 160 duizend of 260 duizend euro een woningbouwcorporatie kunnen en willen leiden.
‘Maar we werken zo hard, we werken wel 80 uur per week, we verdienen wat we krijgen.’ Werkt een leraar in het voortgezet onderwijs, een verpleegster in de thuiszorg of een Pool in een kas soms minder hard?
En is hun arbeidsuur niet minstens net zo zwaar, belastend en vermoeiend als, laten we zeggen, vier uur vergaderen of stukken doornemen op de zachtleren achterbank van je auto met chauffeur?
‘Maar we hebben zoveel verantwoordelijkheid, we moeten zulke zware beslissingen nemen, daarvoor mogen we best goed betaald worden.’ Is dat zo?
Dus Elise Hoorn van woningbouwcorporatie Van Alckmaer met welgeteld drieduizend klanten heeft blijkbaar zoveel verantwoordelijkheid en moet zulke zware beslissingen nemen dat ze tweemaal zoveel (!) behoort te verdienen als president Obama?
De legitimering van en excuses voor de publieke topinkomens zijn zo vergezocht en zo absurd dat ze op de keper beschouwd beledigend zijn en daardoor nog meer irriteren.
Wees dan eerlijk
Nee, dan liever een autoritaire en zelfbewuste oligarchie die niet loopt recht te praten wat krom is maar gewoon eerlijk en recht voor zijn raap tegen het gewone werkvolk iets zegt in de trant van: ‘Wij zijn jullie (ongekozen) bestuurders en in onderling overleg hebben we besloten dat we dit waard zijn, en jullie hebben dat maar te betalen. Punt uit.’
Het bedrag dat we moeten betalen is niet niets. Meer dan vierduizend personen op met publiek geld betaalde functies overschrijden de norm. Dan gaat het alles bij elkaar om een kleine miljard euro, net zo veel als de totale rijksbegroting voor cultuur.
Zouden we niet de best betaalde 4.000 publieke functionarissen maar de best betaalde 40 duizend publieke bestuurders en medewerkers bekijken, dan kunnen we rustig aannemen dat het totale bedrag ergens tussen de 5 en 10 miljard euro zal liggen.
Met andere woorden: de 40 duizend best betaalde personen in de publieke sector, nog geen voetbalstadion vol, kosten de belastingbetaler net zoveel en waarschijnlijk meer dan alle bijstandsgerechtigden (5,2 miljard) of werklozen (6,2 miljard): food for thought.
Grotegraaiersimago
Het materiële aspect is misschien nog wel het minst erg. Wat betekent het voor de betrokken organisatie in het bijzonder en de Nederlandse bevolking in het algemeen als publieke bestuurders met een salaris van tien keer modaal naar huis gaan?
Wat is, om maar eens zo’n door politici veelgebruikt modern modewoordje te gebruiken, de ‘signaalwerking’ hiervan?
En wat betekent het als onze bestuurders alleen nog maar in de duurste wijken wonen, hun kinderen naar privéscholen sturen en private gezondheidsklinieken bezoeken?
Komen ze nog wel in aanraking met de rest van Nederland? En kan het ze eigenlijk nog wel wat schelen of het veilig en schoon is in de ‘prachtwijken’, of er problemen op gemengde scholen zijn of als ze in de krant moeten lezen dat er pyjamadagen in verzorgingshuizen worden geïntroduceerd?
Maar misschien is de hypocrisie van deze, naar we toch mogen aannemen, in hun opvattingen althans, overwegend progressieve en sociaal bevlogen mensen nog het meest stuitend en onverteerbaar.
Ze zijn met hun gedrag medeverantwoordelijk voor het cynisme, de onvrede en het wantrouwen dat heerst onder een substantieel deel van de Nederlandse bevolking.
De oude regenten die Nederland groot hebben gemaakt, zouden zich vast in hun graf omdraaien als ze wisten hoe hun ereambten tot zulke tollenaarsposten zijn verworden.
Pepijn van Houwelingen | 16-01-13 11:30
Reacties
henk | 19/01/13 om 13:05
Er zou eens aan mensen die 200000 euro per jaar verdienen gevraagd moeten worden ,als u nu 400000 per jaar ging verdienen ,zou u het werk dan beter doen ?
Ik zie me zelf al aankomen bij mijn werkgever ,ik moet meer loon hebben want dan ga of doe ik mijn werk beter ?
Ik denk dat ik snel moet maken dat ik wegkom
Bas van Stapelberg | 19/01/13 om 19:04
Tuurlijk leven we niet in een echte markteconomie, geldt alleen voor de melkboer die mag zich dood concurreren. Het blijft uitermate raar dat een partij die de samenleving compleet verziekt en pedo organisatie en criminele organisaties beschermd de grootste van Nederland kan worden. Mensen die net boven een ton verdienen zijn voorzichtig de personen waarvoor VVD beleid gemaakt wordt. Ik geloof niet in fraude bij de verkiezingen en VVD zal zeker de grootste partij blijven maar de verstandsverbijstering bij zoveel Nederlanders is onbegrijpbaar.