Leugens.nl

Een ongelijke strijd tegen kwakzalverij 

Becel is smeerbare en rekbare wetenschap

Een Duitse rechter staat misleidende reclame over Becel Pro-activ toe, maar over de schadelijke effecten van plantensterolen zweeg hij.

De rechter in Duitsland heeft een opmerkelijk slappe uitspraak gedaan over misleidend gebruik van de wetenschap in de reclameboodschappen van Becel Pro-activ. Hij beoordeelt reclame als opinievorming en fabrikant Unilever mag kennis over bijwerkingen van deze margarine weglaten, zolang het merk nog een wetenschapper kan vinden die zijn naam aan het product wil verbinden.

Voedselwaakhond Foodwatch constateert dat de rechter de gezondheid van consumenten uitlevert aan commerciële belangen. De wetenschap wordt nu nog beter smeerbaar, rekbaar, hapklaar en spotgoedkoop.

Deze uitspraak is de uitkomst van de rechtszaak die Foodwatch Duitsland dit jaar tegen het Brits-Nederlandse Unilever had aangespannen. Becel Pro-activ is officieel geen medicijn, maar een voedingsmiddel met een gezondheidsclaim.

Plantensterolen in de margarine helpen een bepaald type cholesterol te verlagen, maar nergens is bewezen dat dit gezond is voor mensen met hart- en vaatklachten, zoals Unilever claimt. Sterker nog: plantensterolen blijken niet onschuldig. Het middel had bij een aantal proefpersonen onverwachte bijwerkingen, met name in de bloedvaten.

Wetenschap als p.r.

Wetenschappelijke onderzoeken over plantensterolen worden voornamelijk door Unilever betaald, en die is niet geïnteresseerd in de negatieve effecten. Onafhankelijke –en beduidend minder goed gefinancierde– onderzoeken behandelden de bijwerkingen van plantensterolen.

Wetenschappelijke en gezondheidsinstellingen hebben al kanttekeningen geplaatst bij gebruik van plantensterolen, zoals het Duitse Federale Instituut voor Risk Assessment (BfR), de Europese verenigingen voor hart-en vaatziekten EAS (European Atherosclerosis Society) en ESC (European Society of Cardiology). Helaas hebben serieuze medische instituten niet de reclamebudgetten van Unilever. Ze voeren een ongelijke strijd tegen kwakzalverij van Becel Pro-activ.

Becel Pro-activ is zonder doktersrecept, zonder medische bijsluiter in de supermarkt te koop. Zo blijven hele gezinnen, onder wie kleine kinderen en zwangere vrouwen, dagelijks een middel op hun brood smeren dat ze niet nodig hebben en dat schadelijk voor ze kan zijn.

Karin Bloemen

Foodwatch vroeg Unilever voorafgaand aan de rechtszaak om het middel uit eigen beweging uit de schappen te halen, zodat hartpatiënten het onder begeleiding van artsen kunnen gebruiken en mensen zonder medische indicatie geen plantensterolen binnenkrijgen. Bij wijze van antwoord legde Unilever de misleidende reclame er in 2012 nog dikker bovenop.

Reclamefilmpjes met een kirrende Karin Bloemen, afgewisseld door advertenties met serieus kijkende heren in witte jassen legden uit hoe goed het verlagen van je cholesterol met Becel Pro-activ is.
Foodwatch eiste daarom bij de rechter dat Unilever het bestaan van de schadelijke bijwerkingen niet meer zou ontkennen. Maar van de rechter mag Unilever consumenten in reclames blijven misleiden.

De vrijheid die Unilever en andere voedingsfabrikanten krijgen door deze uitspraak van de rechter is alarmerend. De rechtszaak laat zien dat consumenten door Unilever welbewust op een kennisachterstand worden gezet. De uitspraak laat zien dat de wet onze vrije keuze niet beschermt, als het over onze eigen gezondheid gaat.

Het is een raadsel waarom Becel Pro-activ met eenzijdig onderzoek is toegelaten voor massaconsumptie. Unilever geeft toe dat het niet de bedoeling is dat iedereen Becel Pro-activ eet, maar hoeft niet te controleren wie het koopt. Het feit dat Becel Pro-activ nog in de winkels ligt, bewijst dat checks en balances in de levensmiddelenindustrie niet naar behoren functioneren.

Meer valse claims

Voor de duidelijkheid: de rechter staat misleidende reclame over Becel Pro-activ toe, maar over de schadelijke effecten van plantensterolen zweeg hij. Dat risico bestaat in elk geval tot de effecten van plantensterolen nader onderzocht zijn door onafhankelijke wetenschappers en dat kan nog tientallen jaren duren. In de wetenschap gelden wel checks en balances.

De marketing van Becel Pro-activ legt extra verantwoordelijkheid bij de wetenschap om sponsors te corrigeren en nuanceren. Zolang voedselfabrikanten dit soort producten als veilig mogen verkopen is een waarschuwingssticker op wetenschappers op zijn plaats: „Pas op: bij ondeskundig gebruik kan ik de gezondheid schaden”.

Fabrikanten van producten met gezondheidsclaims moeten bij zichzelf te rade gaan. Wordt Becel Pro-activ het voorbeeld van fatsoenlijke samenwerking met de wetenschap, of wordt de kunstboter voor hartpatiënten het icoon van een bloedstollende race naar beneden?

*) Bart van Opzeeland is directeur van foodwatch. Dit opinieartikel verscheen ook in NRC Handelsblad.

Bart van Opzeeland | 06-01-13 11:48