Leugens.nl

Journaal sleept minister en Raad van Toezicht mee 

Albayrak en NOS ‘trial by media’

Zonder enige nuance blies het Journaal van de publieke omroep vage beschuldigingen op tot een megaschandaal.*)

Het beginsel ‘hoor en wederhoor’ pas slecht in dit tijdsgewricht. We willen alles zapklaar opgediend krijgen, en dan kost wederhoor echt te veel tijd en concentratie. Nurten Albayrak kan er over meepraten. Ik ken haar niet, net zo min als het COA.

Maar de wijze waarop de NOS in de opening van het NOS Journaal nota bene op een zondagavond over haar functioneren berichtte, deed vermoeden dat zij een helleveeg was en het werken bij het COA de hel. Ook zou Albayrak boven de wettelijke norm verdienen en daarover gejokt hebben, wist de NOS in vervolgrapportages te melden.

Voor wie de Nederlandse ‘kwaliteitsmedia’ in de week erna volgde was het geen verrassing dat Albayrak een paar dagen later geschorst werd en dat de rechter enkele weken later weigerde die schorsing op te heffen. Het beeld dat werd neergezet was: Albayrak deugt van geen kanten, en dat ze daar heeft kunnen blijven zitten kwam door de watjes die zich raad van toezicht noemden.

En dat terwijl de kijker/lezer zich vooral moest baseren op anonieme bronnen, ontwijkende wollige antwoorden van de minister en elkaar tegensprekende verhalen van betrokkenen. Maar het trial by media was al voltooid. Exit Albayrak, dat kon niet anders.

Het Haagse gerechtshof heeft een flinke streep gezet door die trial by media. Het hof legde pijnlijk bloot dat de interim-directie van het COA al plannen aan het maken was voor een toekomst waarin op voorhand vaststond dat Albayrak toch niet terug zou komen. Daarmee voorkwam het hof dat veroordeling (gedwongen ontslag) op basis van louter beschuldiging de nieuwe regel werd.

Niet gelogen over inkomen

Ook stelde het hof vast dat Albayrak niet heeft gelogen over haar inkomen. Zelfs het COA en zijn advocaat hebben dat in het hoger beroep toegegeven. En dat ze wellicht iets meer verdient dan die balkenendenorm had de minister kunnen weten als hij een telmachine had gebruikt. Zo’n berekening, schrijven de rechters, had ‘simpel kunnen plaatsvinden’.

Simpel was vooral de berichtgeving van de NOS. Zonder enige nuance blies het Journaal van de publieke omroep vage beschuldigingen op tot een megaschandaal. Klokkenluiders zijn belangrijk, maar enig tegenonderzoek is op zijn plaats voordat je het primetime Journaal opent met anonieme bronnen.

Of de verwijten over het functioneren van Albayrak kloppen, daarover zegt het Hof niets. Maar daar kan ook niemand een oordeel over vellen tot het onderzoek daarover is afgerond en mevrouw in dat kader fatsoenlijk is gehoord. Ik betoog niet dat er helemaal niets mis zou zijn geweest bij het COA, dat weet ik door die ranzige berichtgeving nog steeds niet.

In deze zaak kunnen we nooit meer een evenwichtig en betrouwbaar onderzoek krijgen. Voor mij zal altijd het beeld blijven hangen van de valse, onheuse start tegen Albayrak. Anderen daarentegen, die nu juist van trial by media houden, zullen haar nooit meer een eerlijke kans willen geven zich te verantwoorden – die mevrouw kan niet deugen.

Misschien was het incompetente onderzoeksjournalistiek van de NOS, die zich ook gewoon bij natuurrampen en schaatswedstrijden moet houden.

Maar ik krijg sterk de indruk dat het vooral is omdat de onderbuik de kijkcijfers bepaalt. Er lijkt steeds minder oog te zijn voor de rechtmatige belangen van de ander, of die nu gaan om het fair trial zelf of om zijn persoonlijke levenssfeer.

En de media en wijzelf, het publiek, zijn steeds minder bereid zich te onderwerpen aan het oordeel van de rechter. Dat oordeel hoeven we niet meer af te wachten. Als mensen met één send-klik honderd hatemails kunnen versturen, willen ze ook meteen in het acht uur-Journaal een vonnis horen.

Trial by media past niet in de democratische trias politica. Voor we het weten wordt de derde macht in twee helften gedeeld, waarvan één volstrekt oncontroleerbaar en ongelegitimeerd. Voor politici de rechterlijke macht hekelen, moeten ze zich er rekenschap van geven dat de samenleving steeds minder ruimte laat voor een zorgvuldige rechtsgang.

En als de rechter een oordeel vormt wordt dat door de verliezer in de pers vakkundig gemolesteerd. In het voortreffelijke boek De Deventer moordzaak laat Bas Haan, onderzoeksjournalist bij de publieke omroep!, zien hoe de verliezende partij hemzelf en andere media lang heeft kunnen manipuleren.

Ook na de uitspraak van het hof over Albayrak werd nagetrapt. De nieuwe PvdA-voorzitter vond dat Albayrak maar in een apart kamertje moest worden gezet als zij het zou wagen terug te keren op het werk. Het NOS Journaal bood hem de zendtijd voor deze mededeling.

*) Ferdinand Grapperhaus is advocaat bij Allen & Overy en te Amsterdam en Kroonlid van de SER. Dit artikel publiceerde hij eerder deze week in de Volkskrant.

Zie ook het artikel over de uitspraak

Ferdinand Grapperhaus | 15-01-12 09:51