Trouw en nrc.next negeren de nuance
Levenslang uit de gratie”¦ of juist niet?
De rechtbank legt steeds vaker levenslang op, zo kopte nrc.next. Ruim drie maanden eerder meldde Trouw: ”˜Levenslang raakt uit de gratie’. Wie sprak de waarheid?
Op 26 oktober 2009 doet de rechter uitspraak in de zaak die bekend staat als de Tilburgse hotelmoord. De 41-jarige Marco de K. heeft bekend in januari de 22-jarige Kelly in een hotelkamer in Tilburg te hebben doodgeschoten. Er is levenslang geí«ist. Het Openbaar Ministerie heeft Marco de K. in haar motivering ”˜volledig toerekeningsvatbaar’ genoemd.
De geplande uitspraak is voor journalist Barbara Rijlaarsdam aanleiding voor een artikel over het aantal veroordelingen tot levenslang in Nederland. “Hij (Marco de K.) zou niet de eerste zijn die levenslang krijgt”, luidt het bruggetje. “Het aantal veroordelingen tot levenslang is na 2000 fors toegenomen. In de periode tussen 1945 en 2000 kregen dertien personen levenslang opgelegd, sinds 2000 zijn dat er vijfentwintig, waarvan acht nog niet definitief.”
De krant zet er de kop ”˜De rechtbank legt steeds vaker levenslang op’ boven. Maar is dat nog wel nieuws?
Eerder bericht
Immers, begin 2006 was er ook al aanleiding voor een artikel over levenslang. Op 31 maart 2006 kreeg Richard H. namelijk levenslang opgelegd voor de moord op zijn vrouw en zijn twee dochtertjes (zijn straf werd in 2007 omgezet in 20 jaar).
NRC Handelsblad kopte toen ’steeds vaker levenslang’ en zette het aantal veroordelingen tot levenslang tussen 1945 en 1995 (zes) af tegen het aantal veroordelingen vanaf 1995 tot de publicatie van het artikel (vijfentwintig). Strafrechtadvocaat Wim Anker noemde de stijging in 2006 ”˜revolutionair’.
Ruim drie jaar later, halverwege 2009, neemt diezelfde Anker een nieuwe trend waar.
Het komt ter sprake tijdens een telefoongesprek met Ivo Barends, journalist bij dagblad Trouw. Het gesprek resulteert op 4 juli 2009 tot het genoemde artikel in Trouw Levenslang raakt uit de gratie. Met onder meer: “De explosieve stijging van levenslange straffen die we sinds 2004 zagen, lijkt ten einde”, zegt Anker.
In het artikel noemt Anker de wetswijziging uit 2006 als verklaring voor de daling van het aantal veroordelingen. De maximale tijdelijke straf die rechters op kunnen leggen, is met die wijziging verhoogd van 20 naar 30 jaar. De nieuwe wet voorziet volgens Anker duidelijk in een behoefte.
De wetswijziging wordt ook genoemd in het artikel in nrc.next. Maar hoe vaak de rechter inmiddels dertig jaar heeft opgelegd en welke invloed dat heeft op het aantal veroordelingen tot levenslang, is volgens de ochtendkrant onduidelijk.
Of er sprake is van een stijging of juist een daling van het aantal veroordelingen tot levenslang, lijkt vooral af te hangen van de periode die je als referentie neemt. Als je het aantal veroordelingen tot levenslang afzet tegen het aantal veroordelingen een halve eeuw geleden, dan kun je nog een tijdje opmerken dat er een stijging valt waar te nemen.
Maar kun je spreken van een daling als je kijkt naar de afgelopen jaren?
Tellen is moeilijk
Anker zegt in Trouw: “Vorig jaar werd slechts twee keer levenslang opgelegd: dit jaar tot nu toe één keer. Veel minder dan in de jaren 2004-2007. In die periode was het minstens vijf keer per jaar raak. Daarvoor vrijwel nooit.”
Het artikel verscheen op 4 juli, nog maar net over de helft van 2009. Was de heer Anker misschien iets te voorbarig?
Volgens strafrechtdeskundige Wiene van Hattum, die ook werd geciteerd in het artikel in nrc.next, is de teller voor dit jaar inmiddels gestegen tot vijf opleggingen van levenslange gevangenisstraffen.
Maar het tellen van veroordelingen tot levenslang blijkt nog niet zo gemakkelijk. Dat beaamt ook Barends van Trouw: “Iemand wordt namelijk eerst door een rechtbank veroordeeld. Meestal volgt dan een hoger beroep bij het gerechtshof. Als die persoon in hoger beroep weer levenslang krijgt, tel je die veroordeling dan weer mee? En als de verdachte in hoger beroep ”˜maar’ tien jaar krijgt, telt die eerdere veroordeling bij de rechtbank dan nog wel mee in je telling?”
Van Hattum heeft cijfers over 2008:
- Er is acht keer levenslang geí«ist;
- Twee opgelegde levenslange straffen zijn definitief geworden (cassatie is verworpen);
- Er zijn twee nieuwe opleggingen bijgekomen;
- Drie opleggingen zijn gewijzigd in tijdelijke straffen;
- In één zaak is een herzieningsprocedure gestart.”
Hoe je het aantal veroordelingen tot levenslang voor dat jaar berekent, ligt er maar net aan wat je meetelt.
Dit probleem kan ook verklaren waarom er verschillende cijfers worden genoemd in de artikelen van Trouw en nrc.next. In Trouw spreekt Anker van 2 veroordelingen in 2008, volgens nrc.next gaat het in 2008 om 3 veroordelingen.
Het is een klein verschil, maar juist omdat het om kleine getallen gaat, lijkt het wel van belang als je conclusies gaat trekken over een korte periode. Beide journalisten erkennen dit.
Barends: “Mijn artikel pretendeert absoluut niet dat er een wetenschappelijk onderzoek is gedaan of zo. De aantallen (allemaal cijfers onder de 10) zijn te klein om hele harde uitspraken te doen. Er staat heel duidelijk dat meneer Anker een conclusie trekt op basis van een inventarisatie. Meer niet.”
Anker doet zijn uitspraken in Trouw op basis van een eigen inventarisatie van het aantal veroordelingen. Sinds 1983 houdt hij bij hoe vaak in Nederland levenslange gevangenisstraf wordt uitgesproken. Anker & Anker Strafrechtadvocaten is dé autoriteit op dit gebied.
Rijlaarsdam heeft voor haar artikel in nrc.next ook advocaat Anker benaderd, maar hij was de week voorafgaand aan de publicatie op vakantie. Ze kreeg wél zijn verzameling gegevens. Deze cijfers gebruikte ze voor haar artikel.
Hoe kan dat dan?
Maar als beide artikelen zijn gebaseerd op dezelfde gegevens, hoe kan het dan dat de cijfers alsnog niet overeenkwamen?
Rijlaarsdam legt uit: “Wat een verklaring kan zijn voor het verschil tussen de heer Anker en mij, is dat ik in de telling per jaartal heb gekeken naar de laatste veroordeling. Dus als iemand voor de rechtbank in 2005 tot levenslang is veroordeeld en in 2008 voor het gerechtshof (of zelfs de Hoge Raad), dan telt bij mij de laatste.”
Op de dag van de publicatie van het artikel in nrc.next is Marco de K. veroordeeld tot levenslang. Hij gaat nog in hoger beroep. Tel je zijn veroordeling nu al mee voor de cijfers over 2009 of wacht je op de uitspraak van het gerechtshof? En als hij dan opnieuw wordt veroordeeld tot levenslang, telt zijn veroordeling dan dubbel, of telt alleen de laatste veroordeling?
Het is maar net hoe je het bekijkt.
Eveline aan de Wiel | 22-11-09 13:41
Reacties
Shahid | 16/05/12 om 05:40
Alhoewel ik de mening van de agent in kwsteie niet deel kan ik me bij de gedachtengang best iets voorstellen. De agent in kwsteie zal op dat moment beslist gemeend hebben een goed advies te geven. Niet omdat vrouwen met diepe decoletee’s en minirokje zomaar aangeraakt mogen worden, maar meer om het gegeven dat er ondanks alles nog steeds mannen rondlopen die nee niet accepteren en zich niets van protest aantrekken. Het is, denk ik, zonder onderzoek moeilijk te bepalen of vrouwen in minirok en diep decoletee meer risico lopen maar wat me wel opvalt is dit soort goed bedoelde adviezen steevast een protest oproepen bij sommige vrouwen. Dit uiteraard vanuit het recht om te dragen wat je maar wilt, wanneer je dat wilt en zonder slachtoffer te worden van aanranding en/of verkrachting. Een recht dat elke vrouw mijns inziens zou moeten hebben.Toch heeft ook Diamond een punt als hij zegt dat er een hoop vrouwen zijn die denken dat zij best wel even mogen kijken onder die kilt en je vervolgens vertellen dat je je maar niet zo moet aanstellen of die kilt anders thuis had moeten laten. Vrouwenrechten, emancipatie, baas in eigen buik en gelijke behandeling. Tegenwoordig moet het allemaal veilig zijn. Mijn indruk is dat die veiligheid er alleen hoeft te zijn voor vrouwen want in het geval van mannen krijg je al snel te horen dat je vast weerbaar genoeg bent, nee kunt zeggen, dat je je grenzen vast veel beter kunt aangeven en dat je haar in geval van nood vast wel fysiek aan had gekund. De tijd waarin mannen die aangifte deden van huiselijk geweld en/of verkrachting uitgelachen werden door de dienstdoende agent op bureau ligt nog niet zo ver achter ons.Ik vind vrouwenrechten een prachtig ding, het is alleen wel jammer dat ik af en toe dusdanig mijn grenzen moet bewaken ten overstaan van een vrouw dat het niet eens meer grappig is of ik me door haar aandacht gestreeld voel.