Leugens.nl

Embedded journalisten toch onder vuur 

Arnold Karskens weigert deelname aan onderzoek Uruzgan

’s Lands beste oorlogsverslaggever laat zich niet ringeloren door een instituut dat onafhankelijk heet te zijn maar nauwe banden heeft met Defensie.

Gelezen: Rapport ‘embedded journalisten in Uruzgan.

Het rapport is geschreven door het ‘Hague Centre for Strategic Studies’ (HCSS). Ingebedde journalisten reizen naar de Nederlandse troepen in Afghanistan onder de beschermende paraplu van Defensie. Defensie fungeert als reisbureau, beschermheer en censor met geselecteerde journalisten die eens in de twee weken naar Uruzgan worden gevlogen.

De journalist tekent een ‘gedragscode. Veel gehoorde kritiek tot op heden: zelfcensuur en eenzijdige berichtgeving vormen te grote risico’s van deze warme deken van Defensie.

HCSS interviewde 26 schrijvende journalisten, met NRC en Volkskrant als koplopers. De kwaliteitskranten reisden negen maal voor twee weken af naar Uruzgan in de periode maart 2006-december 2007, bijvoorbeeld ook schrijver Arnon Grunberg. Hij stelde een door een soldaat naar Uruzgan meegenomen Kaasschaaf centraal in een artikel.

Dat was een literair detail. Uit tekstanalyse blijkt dat de ingepalmde journalisten erg veel schrijven over de door de militairen zelf verwoorde ervaringen en erg weinig over de bevolking ter plekke. Want er zijn nauwelijks serieuze contacten met ‘de vijand’. De ondervraagde journalisten kunnen uitstekend leven met hun rol als ingebedde verslaggever. Ook defensie is dik tevreden.

Er zijn ook onafhankelijke Nederlandse journalisten actief in Afghanistan. De bekendste daarvan is Arnold Karskens (foto). Vandaag doet hij in De Pers nog verslag van grote problemen met de wederopbouw van Afghanistan.

Karskens was ook uitgenodigd om mee te werken aan het HCSS-rapport: “Ik heb deelname geweigerd omdat ik twijfels had aan de onafhankelijkheid van het onderzoek. Ik vind het branchevervaging. Bij TNO denk ik aan wasmachines en militair materieel.”

Arnold Karskens doelt op het feit dat het HCSS met aan het hoofd Rob de Wijk is opgericht door TNO. Defensie is één van de grootste opdrachtgevers van TNO, vooral voor de tak Defensie die zich de ‘technologische vraagbaak, adviseur en innovatiepartner’ noemt van Defensie.

We stelden vragen aan medeopsteller van het HCSS-rapport Ulrich Mans. Wordt het HCSS gefinancierd door TNO?

“Het HCSS wordt niet gefinancierd door TNO; het is slechts een TNO-initiatief en is een aparte juridische entiteit. Het ontvangt geen financiering van TNO. Het is zeker het geval dat HCSS-staf samenwerkt of werkt voor TNO aan verschillende projecten. TNO is een van de vele clií«nten van HCSS, we werken voor en samen met een reeks organisaties in de publieke en commercií«le sector, in Nederland en internationaal.”

Waarom vermelden jullie niet dat Arnold Karskens zijn medewerking weigerde aan het rapport? “Jammer genoeg weigerde meneer Karskens geí¯nterviewd te worden. Hij leek niet onze positie te willen erkennen als een onafhankelijke identiteit, ondanks verschillende schriftelijke en telefonische pogingen hem van mening te doen veranderen. In academische research is het niet de gewoonte bronnen op te nemen die niet zijn geconsulteerd. We gaven daarom alleen maar de bronnen op die zijn geí¯nterviewd.”

Door wie werd jullie rapport gefinancierd?

“Zoals vermeld op de voorpagina van het rapport werd de studie gefinancierd door het ‘Stimuleringsfonds voor de Pers’. HCSS was de initiatiefnemer voor deze research. De onderliggende veronderstelling voor ons om dat te doen: het debat over ‘embedded’ journalistiek op het einde van 2007 was niet gebaseerd op feiten en was nogal van een polariserend karakter. HCSS nam het initiatief voor deze studie om een feitelijke basis te verschaffen voor een discussie over dit onderwerp.”

In het HCSS-rapport komt zijdelings nog even ter sprake het aantal Afghaanse burgerdoden veroorzaakt door Nederlandse troepen in Chora. Het rapport heeft het over 50 tot 80 doden. Arnold Karskens spreekt over Nederlandse oorlogsmisdaden waarbij naar zijn persoonlijk inzicht veel meer Afghaanse burgers om het leven zijn gekomen.

Zo zou volgens Karskens één man in een nacht alleen al 22 familieleden hebben verloren. Volgens Ulrich Mans was dat geen onderwerp dat in het rapport uitvoeriger behandeld kon worden. Het rapport behandelt louter de ervaringen met ‘embedded’ journalistiek en streeft niet naar een oordeel over het realiteitsgehalte van de publicaties.

Wel was het HCSS zeer geí¯nteresseerd geweest in Karskens’ waarnemingen over o.a. Chora als hij bereid was geweest mee te werken. Het HCSS wilde of kon overigens geen lijst aan ons overleggen met de in het rapport genoemde kerngroep van ‘embedded’ journalisten waarmee Defensie een goede band heeft.

Karskens, fel kritisch als altijd over collegae, gelooft dat de waarheid allerminst gediend is met ingebedde verslaggevers: “Dat embedded gedoe zegt alles over het journalistieke gehalte van de media in Nederland. Vrijwillig censuur accepteren door journalisten is de natte droom van elk regime.”

Ton Biesemaat | 28-04-08 16:25