Climax van de leugendiscussie?
Balkenende en Wilders jokten over Fitna
De premier zei geen weet te hebben van de inhoud van het filmpje. En Wilders zei er nooit iets over aan de buitenwereld te hebben verteld. Zwarte streep op hun voorhoofd.
Samenvatting van het onderstaande: in het kamerdebat van afgelopen dinsdag 1 april 2008 naar aanleiding van ‘Fitnaatje’ zei Wilders dat hij nimmer tevoren iets over de inhoud van zijn film uitte. Hij deed echter dat tenminste twee keer wel.
Premier Balkenende gebruikte in het debat deze uitingen onjuist en hij verzweeg geruime tijd dat hij meer aanwijzingen had uit de gesprekken van Wilders met zijn ministers en de NCTb. Bovenal heeft de minister-president in 2008 tot twee keer toe gezegd dat hij niets wist over de inhoud van de film terwijl Wilders daarover – zo zei het kabinet deze week – details had verstrekt.
Een korte aanloop naar het lange verhaal hieronder: in het Tweede Kamerdebat over Fitnaatje van Geert Wilders ontstond een felle confrontatie over de vraag over de beschuldiging dat het kabinet loog.
De regering legde twee stukken over waaruit moest blijken dat Wilders zelf had verteld dat het aanvankelijke slotstuk van zijn film (punt e) het uitscheuren en verbranden van pagina’s uit de koran zou tonen. Op dat gemelde einde waren gebaseerd, zeiden ministers, de waarschuwingen vooraf aan gemeenten en de pogingen om de schade in het buitenland te beperken.
Kortom, dankzij het gesprek met Wilders was bekend waaruit de film zou bestaan en daarop anticipeerde het kabinet-Balkenende. Dat zette het nimmer aflatende brein van onze lezer en meedenker Max Delius aan het werk. En hij kwam terecht bij twee uitingen van Balkenende, die we onderzochten. En we gingen nog eens met een stofkam door het debat (deel 1 en deel 2):
Ten eerste een persbericht van 9 maart 2008 van de Rijksvoorlichtingsdienst namens de regering:
“Kabinet niet op de hoogte van inhoud film Wilders
Minister-president Balkenende heeft beweringen van de hand gewezen dat hij en andere ministers via inlichtingendiensten kennis zouden hebben van de inhoud van de door het Tweede Kamerlid Wilders aangekondigde film.”
Het betrof een antwoord op de bewering van een kenner van inlichtingenwerk Roger Vleugels dat Wilders’ spraak- en dataverkeer uiteraard vanwege het veiligheidsbelang werd afgeluisterd. De ontkenning van Balkenende heeft daarop betrekking.
Dat hoeft geen leugen te zijn, misschien liet de AIVD Wilders wel begaan, ondanks het gevaar. Maar de kop boven dit bericht is een leugen: Balkenende en zijn kabinet, zo is deze week immers gezegd, waren door Wilders op de hoogte gesteld van het script.
Max Delius wijst op nog een uiting van de premier: de veel gelaakte en geroemde verklaring over de aangekondigde film op 29 februari 2008:
“Niemand van ons kent op dit moment de inhoud van de film die door de heer Wilders is aangekondigd.”
Daar afgelopen woensdag is gesuggereerd dat het kabinetsbeleid van waarschuwingen en behoedzaamheid was gebaseerd op de kennis over de film uit gesprekken met Wilders, dan is objectief vast te stellen dat Jan Peter Balkenende met deze zinsnede niet de hele waarheid sprak.
Nog een paar citaten uit dat debat van Balkenende. (Deze zijn officieus volgens de griffie: “Uit deze ongecorrigeerde tekst mag niet worden geciteerd. Aan deze tekst kunnen geen rechten worden ontleend.”)
“Uit uitlatingen van de maker was af te leiden dat de film generaliserend zou kunnen werken, een generaliserend karakter zou kunnen hebben en kwetsend zou kunnen zijn voor aanhangers van de islam”¦
”¦Het kabinet werd in november vorig jaar gealarmeerd over de op handen zijnde film van de heer Wilders. Wij kenden de eerdere uitlatingen van de heer Wilders over bijvoorbeeld een verbod op de Koran, de vergelijking van de Koran met Mein Kampf van Hitler en de veronderstelde negatieve aspecten van de islam in Nederland.”
Balkende heeft het over ‘uit uitlatingen van de maker was af te leiden’ en over het ‘gealarmeerd’ worden van het kabinet. Dat is nog vaag, en hij zegt niet ronduit dat het script bekend was uit gesprekken met Wilders.
Dan volgt:“Ook heeft begin november een gesprek plaatsgevonden tussen enkele bewindslieden en de heer Wilders. Daarin werd ook gesproken over het voornemen om te komen tot een film. Dat gesprek gaf aanleiding tot grote zorgen”¦Ook wie destijds de media heeft gevolgd, en bijvoorbeeld een artikel in De Telegraaf heeft gelezen, weet dat er toen al speculaties waren over het eind van deze film”¦
Een parlementarií«r die zegt een film uit te brengen over de islam, waarin de mogelijkheid niet werd uitgesloten — zie het artikel in De Telegraaf — dat de Koran zou worden verbrand of verscheurd — de heer Wilders zei dat hij er niets over zou zeggen en dat wij maar het resultaat moesten afwachten — gecombineerd met het signaal uit het buitenland, was voor ons alle reden om buitengewoon alert te zijn.”
Curieus, nog steeds zegt Balkenende niet dat Wilders zelf het scenario had verteld aan zijn ministers, maar hij noemt De Telegraaf als bron.
Vervolgens dit: “”¦waarvan nog niemand de inhoud kent, maar die grote zorgen baart”¦”
En dan: “In een Telegraafartikel van 28 november, bevestigt de heer Wilders desgevraagd dat hij aan de film werkt en dat daarin de koran centraal staat; hij zegt: “In de film leidt dat tot iets.” Hij wil vervolgens niet zeggen of hij de Koran bijvoorbeeld verscheurt dan wel verbrandt. Ik citeer: “Ik wil daar niets over kwijt. Mensen moeten maar kijken.”
Nog eens: “Als de heer Wilders in De Telegraaf zegt dat hij in het midden laat wat het einde zal zijn, het verscheuren of verbranden van de Koran, ligt het op mijn weg om de ernst van de situatie te onderstrepen. Ik vind dat nog steeds.”
En dan ineens in het debat met Wilders zegt Balkenende: “Toen er eind november speculaties waren over wat er zou gebeuren met de Koran — verscheuren, verbranden — hebt u niet gelijk gezegd: neen, neen, ik blijf binnen de grenzen van het Nederlandse strafrecht. U liet het zo lopen”¦
”¦Wij zijn niet zomaar tot onze bezorgdheid gekomen; daarop zal de minister van Justitie ingaan. U moet niet het beeld oproepen, mijnheer Wilders, alsof het scenario dat zich nu in de film heeft ontvouwen, precies het beeld was dat in november leefde.”
Dan plotseling is niet meer De Telegraaf de bron voor Balkenende, maar het gesprek van Wilders met terroristenbestrijder Joustra en een week later met Hirsch Ballin en Ter Horst.
Dan antwoordt Wilders: “Absoluut. Dan moet u echter niet weglopen naar de minister, maar dan moet u het zelf zeggen. Ik heb niets aan die bewindslieden verteld over wat er zou gaan gebeuren. Hoe komt u daar nu bij?”
Premier Balkenende zegt dan nog niets over de twee stukken die er zijn, maar valt weer terug op de publiciteit: “U hebt publiekelijk de speculatie over wat er met de Koran zou gebeuren, gelaten voor wat het was. U hebt gezegd: kijk maar.”
Wilders: “Ik heb geen antwoord gegeven.”
Balkenende: “U zegt, de islam te kennen. Wat is nu het wezen van een suggestie dat de Koran wordt verbrand of verscheurd? Wat betekent dat voor moslims?”
Wilders: “Ik heb daarover tegen niemand ooit iets gezegd; niet tegen een minister, niet tegen een journalist. Op de vraag: “gaat u dat doen?” heb ik geantwoord: wacht maar af, ik ga niets zeggen over de film”¦
Ik heb op geen enkele vraag geantwoord wat ik zou gaan doen, niet tegen deze bewindslieden en niet tegen journalisten. Ik heb er tegen niemand ooit iets over gezegd.”
Balkenende: “De minister van Justitie heeft het gesprek gevoerd en dat geldt ook voor de minister van BZK. Zij zullen daarop ingaan.”
Wilders: “Kom nu met informatie!”
Balkenende: “Dat doet de minister van Justitie, want hij heeft het gesprek met u gevoerd. Ik constateer vanuit mijn rol dat wij wisten dat u met een film zou komen. U hebt publiekelijk geen afstand genomen van wat er zou spelen rondom het verbranden of verscheuren van de Koran. U liet dat beeld voor wat het is.
Naderhand hebt u ook een opmerking gemaakt over de profeet Mohammed. Voor ons was er alle reden om bezorgd te zijn en dat meld ik ook hier. Ik doe niets af van wat ik destijds heb gezegd.”
Leugen van Wilders
Wilders zegt bovenstaand al tegen niemand iets over de film te hebben gezegd. Balkenende heeft het steeds over een artikel in De Telegraaf van 28 november 2008.
Wilders in het debat: “Niemand, geen journalist of bewindspersoon, wist wat ik in die film zou gaan doen. Ik heb op elke vraag geantwoord: wacht maar af, je zult het wel zien.
En dan: “U had daarvoor van mij geen enkel signaal ontvangen, behalve de ontkenning; ik zei niet wat ik zou gaan doen”¦”
Het gaat om twee artikelen die Balkenende door elkaar en foutief citeert. In het eerste artikel in De Telegraaf dat is gedateerd 27 november 2008 van de hand van Paul Jansen:
“Wilders bevestigt desgevraagd dat hij aan een film werkt waarin de Koran centraal staat. “In de film leidt dat tot iets”, aldus de politicus, die niet wil zeggen of hij de Koran bijvoorbeeld verscheurt, dan wel verbrandt. “Ik wil daar niets over kwijt. Mensen moeten maar kijken.”
Hij bevestigt dat hij een film aan het maken is. “”¦die niet wil zeggen of hij de koran bijvoorbeeld verscheurt, dan wel verbrandt.” Is geen citaat van Wilders maar schrijft de journalist op. Hij zegt niets over de inhoud van de film.
Dan volgt er op 28 november 2007 nog een bericht:
“PVV-leider Geert Wilders is er met zijn film over de Koran niet op uit mensen te beledigen. Als dat wel gebeurt, is dat ”žjammer maar niet mijn probleem”. Het Kamerlid zei dat woensdag na afloop van een debat in de Tweede Kamer.
Wilders zal met een korte maar ”žstevige” film zijn eerder verkondigde standpunten over de Koran op een beeldende manier uitdragen. Hij wil daarmee laten zien dat het voor moslims heilige geschrift geen oud boek is, maar een ”žverschrikkelijk en fascistisch” boek dat mensen nog altijd inspireert tot ”žverschrikkelijke” daden.
”žIk hoop dat het de ogen van mensen opent dat de Koran í la Mein Kampf verboden moet worden”, zei Wilders. Hij erkent dat de film, die nog in de maak is, tot ”žbepaalde” reacties kan leiden in binnen- en buitenland. ”žNiet iedereen zal blij met de film zijn. Maar ik doe wat ik vind dat ik moet doen.”
Conclusie: Ten onrechte is in het debat voortdurend louter een Telegraafartikel door Balkenende als bron genoemd voor de vrees voor het verscheuren/ verbranden. Het is ook onbegrijpelijk waarom Balkenende hier speelt met de bronnen en zijn kennis van collega’s omtrent de film.
Hij waarschuwt in het debat wel een paar maal dat Hirsch Ballin met nadere informatie zal komen, maar houdt de essentie nog in de mouw. Voelt Wilders die bui al hangen? Immers, hij zegt dan stellig tegen Balkenende: “Kom nu met informatie!” ? Met deze laatste zin lijkt Wilders iets te verraden, maar dat is speculatie.
Columnist Francisco van Jole zei gisteren in De Leugen Regeert (uitzending 4 april 2008) dat Wilders wel degelijk tevoren over de inhoud van de film heeft gesproken. In tegenstelling tot wat Wilders beweerde in de Tweede Kamer.
Van Jole noemde De Telegraaf van 26 januari 2008: “De film gaat niet alleen over de Koran, maar speelt zich ook af in de Koran. De randen van het boek zullen steeds zichtbaar zijn, en daarbinnen worden beelden vertoond van wat er in de Koranteksten wordt beschreven”, aldus de politicus”¦.
Het openingsshot geeft links de kaft van de Koran weer, en rechts de tekst ‘waarschuwing: dit boek bevat schokkende beelden’”¦
”¦Na het openingsshot gaat het boek open, legt hij uit. Vervolgens krijgt de kijker beelden te zien, die veelal aan andere bronnen zijn ontleend. Het kan daarbij gaan om een onthoofding in Irak, een steniging in Iran of een executie in Saoedi-Arabií«, waar de sharia wordt toegepast”¦We maken een rit langs de verschillende soera’s en verzen. Daar zoeken we dan een voorbeeld bij.”
De conclusie moet luiden dat Balkenende niet de hele waarheid heeft gesproken in de twee uitingen van 29 februari 2008 en 9 maart 2008. Hij had immers informatie over de film uit het gesprek van zijn ministers met Wilders. Als wij schrijven: Balkenende loog, kan hij daartegenin brengen: ik wist niet exact wat er in de film zou komen. Dat is dan juist. Hij had geen beeld gezien.
Volgens ons gaat Balkenende voor de bijl waar hij in het debat voortdurend naar een artikel in De Telegraaf van 28 november verwijst en Wilders in de mond legt dat hij het heeft over verbranden en/of verscheuren. Een premier hoort in zo’n belangwekkende zaak niet vals te adstrueren door twee artikelen verkeerd en door elkaar te gebruiken en twee gespreksverslagen in de mouw te houden.
Tenslotte heeft Wilders gelogen over het feit dat hij zich nimmer over de film uitliet in het openbaar. Dat deed hij niet alleen, zoals Van Jole terecht opmerkt, op 26 januari 2008, maar ook op 28 november 2008 en in afhoudende bewoordingen een dag eerder.
De vraag blijft nog of toen het script zoals het kabinet en NCTb zeggen dit vernomen te hebben van Wilders al zo ver gereed was. Want over die leugen ging het deze week. Het lijkt onwaarschijnlijk dat het kabinet haar voortbestaan hiermee op het spel zet.
Vervolgens is er nog de vraag of het juist was dat veiligheidsdiensten Wilders’ filminhoud niet achterhaalden, zoals Balkenende beweert. Eens zal duidelijk worden of de AIVD, of wellicht de Mossad of CIA het kruidvat Wilders echt met rust hebben gelaten. En of ze daarmee onze veiligheid wel goed gediend hebben ;-)
‘Dikke vette leugen’
Ons rest nog een slotakkoord, pour l’histoire. We schreven ‘Dikke vette leugen’. Want iedereen was vergeten dat die gesprekken van Wilders en kabinet/NCTb al eerder de pers haalden in een dispuut over leugens.
Wilders zei tegen de Volkskrant dat niet hij maar het kabinet de uitnodiging tot de gesprekken had genomen. Het lag gecompliceerd, zo bleek uit checks: Wilders sprak eerst op eigen initiatief met Joustra van de NCTb en daarop vroeg Joustra hem om een gesprek met de ministers.
Overigens berichtte NRC toen: “De PVV-leider had in dat gesprek ”žgeschetst wat hij van plan is”.”
Betekent ‘van plan is’ dat hij inderdaad het script reeds heeft beschreven in die vijf punten? En heeft dan Wilders niet gelogen afgelopen week?
Peter Olsthoorn | 05-04-08 14:52
Reacties
Henk | 06/04/08 om 14:53
Complimenten voor het geweldige uitzoekwerk! Ik zit nog met 1 vraag. Hoe kan het dat de baas van de NCTb op zijn kantoor een belangrijk gesprek voert zonder dit op band vast te leggen? Dit geldt eigenlijk ook voor de latere gesprekken tussen de 3 ministers en Wilders? Waarom vraagt niemand om de tapes? NB we hebben het met de NCTb toch over een soort van geheime dienst.
Patrick | 07/04/08 om 14:59
Eigenlijk had Balkenende Wilders een compliment moeten maken voor diens terughoudendheid in het aan de kaak stellen van de Koran. Het politieke dier Balkenende kon echter slechts Wilders onder de neus te wrijven dat de enorme druk die hij en anderen op Wilders hebben uitgeoefend, kennelijk resultaat heeft gehad. Balkenende blij, Wilders blij, iedereen blij(?)
Ton Biesemaat | 07/04/08 om 16:57
@Henk
Je hebt een Wet op de Inlichtingendiensten en daar zal de NCTb wel onder vallen. Schat in dat je geen beroep op WOB (Wet Openbaarheid Bestuur) kan doen. Dus je zal weinig zinvol materiaal los krijgen van NCTb?
Hoe dat zit met gesprek tussen Wilders en 3 ministers is wel een goede vraag van je. Donner ontkende zaterdagochtend op Radio1 dat er band had meegelopen. Maar die is maar van Sociale Zaken tegenwoordig. Je zou er een WOB op los kunnen laten maar inschatting is dat iets waarvan men zegt dat het er niet is ook niet boven water komt. Anders is het bandje weg of zo?
Henk | 07/04/08 om 18:28
@Ton
Verhelderend jouw bijdrage. Ik heb niet kunnen vinden of de Wet op de inlichtingendiensten zelfs dan nog de rechtsgang kan blokkeren in het geval dat Wilders, of het kabinet, een rechtszaak over de leugens van de 1 of ander zou willen voeren. Mag dan zo’n bandje niet door de rechterlijke macht worden opgevraagd? Ik zou zo graag zeker weten wie nu de waarheid spreekt. Beide partijen interesseert dat blijkbaar minder, naar het zich laat aanzien.