Krant publiceerde Northrop-omkoping niet
Den Uyl bracht NRC tot zwijgen over Bernhard
Journalist Friso Endt besloot met hoofdredacteur om het erbij te laten zitten. Dagblad Het Vrije Volk zweeg niet.
De bewering van Anet Bleich dat Den Uyl de monarchie redde door te zwijgen over de omkoping van Bernhard door Northrop werpt ook licht op een opvallend stukje persgeschiedenis. Niet alleen wordt haar primeur betwist van diverse kanten, ook heeft Den Uyl publicatie in NRC Handelsblad tegengehouden.
Dat laatste beweert Friso Endt (foto), in 1976/77 schrijver voor Newsweek en NRC Handelsblad. Hij had een bevestiging van Den Uyl dat hij een deel van het rapport over Bernhard in 1976 achterhield. Zijn opdrachtgever Newsweek vond de mogelijke omkoping door Northrop niet boeiend meer na Lockheed. En NRC Handelsblad liet zich weerhouden van publicatie door Joop den Uyl.
Endt: “Den Uyl zei: “Als je publiceert kun je je mede schuldig achten als er een koningskwestie in Nederland ontstaat.”
Endt, na consultatie van NRC-hoofdredacteur André Spoor, besloot om de zaak links te laten liggen. Dat scheelde hem ook het nodige spitwerk, want hij beschikte niet over de Northrop-bijlage, wel over de openbare Amerikaanse informatie.
Het Vrije Volk publiceerde wel over de zaak. De anonieme bron was Ad Geelhoed, toen secretaris van de commissie-Donner. Hij was woedend dat Den Uyl de bijlage over Northrop geheim hield. HVV-journalist Geert-Jan Laan: “We mochten het op zolder bij Geelhoed thuis een half uur lezen. In de auto heb ik aantekeningen gemaakt.”
En over liegen gesproken, verschaft Laan nog een bizar detail: De antwoorden op de latere Kamervragen van Fred van der Spek over Northrop en Bernhard zijn ook geformuleerd door diezelfde Geelhoed, toen als ambtenaar op Algemene Zaken onder Den Uyl.
Het relaas van toen heeft Laan inmiddels gepubliceerd. Voor het hele verhaal van de opvallende behandeling van Bernhard en Den Uyl door de Nederlandse pers: Villamedia.
Peter Olsthoorn | 28-02-08 17:01
Reacties
hemelsblauw | 29/02/08 om 03:47
Complimenten. En zeker ook voor die lange uitleg op Villamedia + het relaas van Laan. Nu de “Stadhoudersbrief” nog, en Hasselman en consorten. ‘k Heb er zelf ook familieleden aan verloren, en voel me dus enigszins gerechtigd tot deze opmerking. Intussen wacht maart 2008 geduldig…
En wat mij betreft gaan we het dan ook nog eens uitvoerig hebben over de verschillende koningshuizen in West Europa, en waar die bleven in 1940. En vooral: waarom. Heeft niets met de actualiteit te maken, dat is waar. Maar het kon weleens met Leugens te maken hebben.
Ton Biesemaat | 29/02/08 om 11:14
Zal maar een beetje reclame voor me zelf maken.
@hemelsblauw
In mijn boek Bernhardgate beschrijf ik de spionage van de Duke of Windsor, de afgetreden Britse koning. Dat speelt aan het begin van de Tweede Wereldoorlog in 1939. De spionage van Edward, Duke of Windsor, loopt via de meesterspion Charles Bedaux die zijn ‘hoofdkwartier’ in Nederland heeft. Net als Nederland kent Engeland ook een koninklijke brievenaffaire. Op bldz 111 van mijn boek staat een brief geciteerd van Edward aan Hitler. Jammer is dat in Nederland er geen ‘spionagetraditie’ waardoor dit soort zaken door de goegemeente al snel als te moeilijk worden beschouwd. Maar ik zal niet verder klagen dat ik niet begrepen wordt.
hemelsblauw | 01/03/08 om 04:01
Dank, T.B. Om eerlijk te zijn, het is mij pas een week of wat geleden gaan dagen dat, en hoe, we vermoedelijk verraden zijn en bleven destijds. Terwijl die hele oorlog op m’n eigen familie zowel als m’n schoonfamilie een uitgesproken stempel heeft gedrukt waar ik van klein kind af aan over gehoord en van geweten heb. Rode draad: hun aktieve verzetsverledens. Ben ik daar, zelf van ruim na de oorlog, uiteindelijk ook nog de dupe van geworden? Ja, zeer zeker. Maar m’n eigen kinderen ook. Twijfelloos wordt hun levensgeluk beperkt tot op de dag van vandaag door wat – in psychologisch opzicht – WW-II vooral in de gezinnen van hun grootouders heeft bewerkstelligd.
In de stilte van de nacht nu, vertel ik u graag dat ik die afgelopen weken mezelf helemaal móttig heb gelezen, op het internet en in diverse talen, over Bernhard, over Hasselman, over de familie Bush, over Leopold die op z’n plaats bleef, over de Grebbeberg nog maar weer eens, en over heel veel van die namen en dwarsverbanden die je dan gaandeweg tegenkomt. En emotioneel bracht me dat in een soort rollercoaster met vooral diepe, steile dalen.
Mijn grootvader werd in ’42 als lid van die OD-groep van 72 man, gefusilleerd in Sachsenhausen. Al zijn drie kinderen leven nog, en zijn geestelijk nog zeer goed bij de tijd. Ik heb het onderwerp bij hen op tafel gelegd. Met als directe aanleiding de recente publicaties over Den Uyl, Bernhard en Lockheed. Plus of min Northrop, maakt weinig meer uit. Onze interesse ligt verder terug. Onze angst nu ook.
Ik wil hier desalniettemin gezegd hebben dat ik me als Nederlander bepaald bevoorrecht voel in een Constitutionele Monarchie te leven, als staatsvorm. En wat mij betreft blijft Nederland dat ook. Mijn beeld is daarbij uiteraard positief gekleurd door wat, m.i., de vrouwen van Oranje van hun functie de afgelopen meer dan honderd jaar hebben gemaakt.
Deze column van Olsthoorn gaat over het wat meer “recente” verleden, en de rol (besluiten) van Nederlandse media daarin. Al dan niet onder druk gezet. (M’n mening over Prins Harry en de Britse media moge duidelijk zijn uit m’n reactie bij een ander stukje op deze website. Een situatie die onvergelijkbaar is met WW-II tot zo’n 70 jaar later). Ik sprak inmiddels uitvoerig met mijn hóógbejaarde moeder over e.e.a., die geschokt was bij het idee alleen: verraad van binnenuit nog voordat de oorlog uitbrak. Maar wij vroegen ons al snel af: wat had je de mensen áángedaan als je in de jaren ’60, ’70 met dit soort informaties in heel de landelijke pers naar buiten had gekomen? Niet als “gerucht” of oorlogsroddel, maar als kennelijke feiten? (Nogmaals: ik heb het nu niet over Lockheed maar over de dingen die u ook uw boek behandelt, hr. Biesemaat).
Inmiddels is het wéér zoveel decennia later. De generatie die de Tweede Wereldoorlog in Nederland (Europa) heeft meegemaakt, is drastisch aan het uitsterven. En ergens dringt die uitdrukking “blissful ignorance” zich dan vanzelf op. Maar ikzelf zou daar bij voorkeur geen genoegen meer mee nemen. Al heb ik er wel begrip voor dat met name spionage en contra-spionage van Nederlandse kopstukken voor en tijdens WW-II, nóóit eerder in een duidelijke, objectieve, gezamenlijke actie van de grote Nederlandse media (kranten, radio, TV) uit de doeken zijn gedaan voor het volk dat hier leeft.
Dus als het waar is dat de Amerikanen per medio maart van dit jaar bepaalde archieven gaan openen, dan hoop ik ten zeerste dat de Nederlandse landelijke pers zich niet onbetuigd zal laten deze keer.
Daarbij direct twee kanttekeningen: voor mij is een goede vorst iemand die op z’n plaats blijft, ook in slechte tijden. Net als in een huwelijk. Ik heb nooit begrepen waarom koning Leopold van Belgií« zo’n hoge prijs heeft moeten betalen voor z’n besluit om thuis te blijven. Ja, kan zijn dat ik daar een heleboel feitenkennis in mis. Maar ook al héb je als staatshoofd – terecht – de allergrootste bezwaren tegen een bezettende, fascistische buitenlandse macht: er bestaat ook nog zoiets als “het poldermodel”. Negatief verwoord: opportunisme. Positief verwoord: zien om er het beste uit te halen voor je land en voor je volk! En dán komt die Stadhoudersbrief direct in beeld: “doorgestoken kaart”, lang van tevoren voorbereid, om de Nazis vaste voet in Holland te geven door ook meteen het koningshuis maar op te slokken? Of een compromis, ingegeven door de wens de bevolking, ook de Joodse bevolking, zo goed mogelijk te kunnen sparen?
Wij tellen de dagen momenteel.