NRC Handelsblad en HetVrijeVolk.com in strijdperk
Kop en beeld artikelal leugenachtig?
Moet krant rekening houden met snel scannende lezers?
Zoals verwacht was de strijd voor de Raad voor de Journalistiek tussen HetVrijeVolk.com en NRC Handelsblad gisteren hard. Micha Kat zette zijn permanente aanval op NRC Handelsblad voort. In harde bewoordingen. Volgens Kat staat de klacht van HetVrijeVolk.com niet op zichzelf. NRC Handelsblad, zegt hij, demoniseert en stuurt de publieke opinie. Slachtoffers zijn bestrijders van oprukkende Islam in Nederland, Europa-critici en betalers van veel belasting.
HetVrijeVolk.com neerzetten als extreemrechts, zoals de klacht luidt, is volgens Kat dus geen toeval. NRC opende de krant van 25 augustus 2007 met ‘succes’ van de strijd van Justitie tegen extreemrechts op internet. In één adem volgde Opkomst en ondergang van extreemrechtse sites op pagina 3. Daar stond een plaatje bij van HetVrijeVolk.
In haar verweer stelde NRC al dat ze HetVrijeVolk.com nimmer als extreemrechts heeft betiteld. Genoemd artikel ging over extreemrechtse uitingen. Die zijn ook op ‘gewoon’ rechtse sites meer en meer te vinden. HetVrijeVolk.com kwam er niet in voor. Geen beschuldiging, dus ook wederhoor was niet nodig, benadrukten adjunct-hoofdredacteur Hans Steketee en onderzoeksjournalist Joep Dohmen.
Zo had NRC ook geschreven: “Ook voor de website van NRC Handelsblad worden ook regelmatig extreme reacties aangeboden.[SIC] ” Kat laakte dit: NRC had dergelijke uitingen volgens hem ook werkelijk op de site staan. De argumenten van NRC’s inhoudelijke verweer over het artikel bestreed Kat niet.
In het geding is de vraag of de klacht van HetVrijeVolk.com ook het krantenartikel betrof, of alleen internet. NRC meende van niet, en adjunct-hoofdredacteur Hans Steketee sprak zelfs van ‘een gemiste kans’ van de opponent. Dat kwam te vroeg. Na beraad achter gesloten deuren besloot de Raad dat de klacht ook de krant betreft.
De vraag: brengt de kop met ‘extreemrechts’ krantenlezers tot het oordeel dat de beelden dat ook zijn? Zo’n 7 van de 10 getoonde websites bij het artikel zijn extreemrechts. Onder meer HetVrijeVolk.com niet.
Indien de Raad besluit dat de combinatie kop/afbeelding, zonder de tekst in ogenschouw te nemen, de ‘lezer’ misleidt, schept dat een precedent. Publicaties moeten dan voortaan opletten of kop en beeld in lijn zijn.
Eerste wilde de Raad gisteren weten hoe het zit met de identiteit van ‘Duns Ouray’. Hij diende de klacht in namens HetVrijeVolk.com. Volgens NRC moet een belanghebbende klagen. Dat kan geen anonymus zijn. Volgens Kat kan dat wel ‘in het internettijdperk‘: schuilnamen en uitingen ongebonden aan plaats en bekende identiteit vormen de moderne realiteit.
De Raad nam de eis van NRC over: klagen bij de Raad kan niet anoniem en/of onder schuilnaam. NRC openbaarde in haar verweer geknoei door HetVrijeVolk.com met de domeinregistratie. En noemde de persoon achter ‘Duns Ouray’: Ivo Renkema.
De Raad begon argeloos met de vraag of ‘Duns’ een man of een vrouw is. Dat is in de virtuele wereld in principe irrelevant. De Raad vroeg na enig pingpongen met Kat naar Renkema. Kat noemde Renkema een “buitengewoon naar en vervelend” persoon. Duns Ouray is juist ‘aardig’. En hij had recent een baby gehad. De Raad tuinde in deze ontwijking, begreep dit als ontkenning, en vroeg niet door.
Maar ze moet nog oordelen of HetVrijeVolk.com met die halve waarheid wegkomt.
En vervolgens of HetVrijVolk.com door NRC nu wel of niet in de extreemrechtse hoek is ‘gejokt’.
Peter Olsthoorn | 09-11-07 06:32
Reacties
Micha Kat | 10/11/07 om 08:05
Uit dit stuk blijkt eens te meer het eminente belang van deze zaak voor tal van principiele vragen over journalistiek in het internet-tijdperk. Ik ben erg benieuwd naar de mening van Peter over het punt van de identiteit van klager en welke eisen daaraan gesteld moeten worden. Mijn indruk in deze zaak is dat dit punt dus NRC wordt aangegrepen als escape-mogelijkheid want ik zou geen enkele reden kunnen bedenken waarom HVV hier moeilijk over zou doen. Ik vermoed dat het aannemen van pseudo-namen (als Duns Ouray dat is) een pure stijlkwestie is, een \’nom d\’internet\’ in de traditie van de \’nom de plume\’ en \’nom de guerre\’. Olsthoorn vermeldt trouwens niet dat de Raad zelf de ontvankelijkheidskwestie uit de wereld heeft geholpen via een email aan \’Duns\’ met de tekst dat aan de vertegenwoordigingsbevoegdheid van klager geen twijfel bestaat. Juist om die reden heb ik me als pleiter ook niet verder in deze kwestie verdiept. Het zou toch werkelijk van ongekende tragiek zijn als deze inhoudelijk zo belangrijkse zaak zou stuklopen op formele gronden.
Stefan Mellema | 12/11/07 om 16:34
Kop en beeld worden al veel langer voor bewuste misleiding ingezet.
Zo word deze visuele truuk op een iets ander wijze al enige jaren door louche internetsites misbruikt. Via een indrukwekkende kop of het vetgedrukte krijgt de slordig lezende bezoeker van de site woorden als “Gratis!” of “fantastische aanbieding!” over zich heen. Daarbij worden dan mooie plaatjes van aanbiedingen geplaatst die suggereren dat het om deze produkten gaat. Op een voor het oog minder aantrekkelijke gemaakte plaats op de pagina staat dan bijvoorbeeld dat het bij de aanbieding juist om een heel ander (en altijd minderwaardiger!) produkt gaat. Onderzoek wees uit dat het scannende oog deze onaantrekkelijke plaats vaak niet waarnam.
De vraag is dus eigenlijk niet of het NRC misleidend bezig was over HVV, dat staat buiten kijf, maar of het nou kwade opzet was of niet.
John | 17/05/11 om 20:39
Elke randdebiel met een beetje logisch verstand ziet dat het vrije volk een extreem rechtse site is.
Kijk anders zelf eens.