Chefs niet bestraft maar beloond voor schendingen 

‘Niet integer handelen is cultuur bij Rijksoverheid’

Kaj HollemansVolgens onderzoek van de FNV is een op de zes rijksambtenaren weleens onder druk gezet om niet integer te handelen. Ambtenaren zijn gevraagd informatie achter te houden of de uitkomsten van rapporten aan te passen, meestal in opdracht van een leidinggevende. De ministeries van Justitie en Veiligheid en Binnenlandse Zaken zijn koploper, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is een goede derde.

De uitkomsten van dit onderzoek komen mij niet vreemd voor. Tijdens mijn ambtelijke carrière bij VWS heb ik van mijn directeur de opdracht gekregen mails te verwijderen. Conclusies van rapporten moesten worden aangepast, onderzoeken moesten worden uitgevoerd door van te voren aangewezen partijen, een verslag van een overleg tussen VWS en de alcoholbranche dat mogelijk info bevat over een kartel is zoek gemaakt, etc.

Verschillende media, waaronder De Telegraaf, Argos en Nieuwsuur, hebben hier aandacht aan besteed, de Kamer heeft vragen gesteld, maar het werd steeds afgedaan als een incident.

Dit onderzoek toont aan dat er geen sprake is van een incident, maar van een cultuur, waarin het normaal is dat dergelijke opdrachten worden gegeven. De verantwoordelijke leidinggevenden worden niet bestraft, maar beloond met een hogere functie binnen de organisatie als dank voor bewezen diensten. Degenen die dapper genoeg zijn om deze misstanden via de media aan de kaak te stellen, worden uitgekotst en behandeld als een paria. Zo is het mij ook vergaan.

Vaak handelen leidinggevenden in opdracht van een bewindspersoon. Dit werd pijnlijk duidelijk bij het onderzoek naar de beïnvloeding van de WODC-onderzoeken over het drugsbeleid. In opdracht van de minister werden conclusies van rapporten aangepast. De commissie die de beïnvloeding van de WODC-onderzoeken heeft onderzocht, had hier zelfs begrip voor, want ’het is natuurlijk verschrikkelijk voor een minister als onderzoek uitwijst dat zijn beleid niet effectief is’.

Zolang dergelijke misstanden niet worden aangepakt, zal er weinig veranderen binnen de ministeries. De verandering moet beginnen bij de ambtelijke top, maar daar is de morele betonrot vaak al dusdanig ingetreden dat liegen en bedriegen wordt verward met loyaliteit. Tegenspraak wordt niet geduld en integriteitsonderzoeken leiden niet tot verandering.

De enige manier om deze impasse te doorbreken is via maximale transparantie. De overheid heeft de mond vol van transparantie, maar in de praktijk komt er bijzonder weinig van terecht, zo blijkt uit de vele schandalen rond de Wob. Overheidsinformatie wordt alleen passief openbaar gemaakt op verzoek. Vervolgens blijkt deze informatie onvolledig of worden hele pagina’s onterecht zwart gemaakt. Daarom pleit ik voor actieve openbaarmaking van alle beschikbare informatie door de overheid. Alleen in gevallen waarbij de staatsveiligheid in het geding is, mag de informatieverstrekking achterwege blijven. Op die manier kan beter worden gecontroleerd of de overheid integer heeft gehandeld en komen misstanden sneller aan het licht.

*) Mr. Kaj Hollemans is voormalig senior beleidsmedewerker VWS en nu zelfstandig jurist met KH Legal Advice. Dit stuk verscheen eerst in De Telegraaf

  • Reacties

  • Jacques | 01/12/18 om 11:23

    Als een ambtenaar de druk kan weerstaan dan krijgt hij de opdracht zich niet meer bemoeien met dat werkveld, zijn werkveld. Dat overkwam een ambtenaar werkend voor de Staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat Melanie Schultz van Haegen. Hij kreeg de opdracht van zijn directe meerdere ir. G. Bekebrede te stoppen met dat werk. Hij ging met de VUT. Na haar ministerschap van Infrastructuur & Milieu werkt zij nu voor de familie Brenninkmeijer op het gebied van Goede Werken. Deze familie heeft nog eens in de twintiger jaren Hermann Göring voor een akkevietje ingehuurd. Dus Melanie zit goed op haar plaats, zie het artikel ‘C&A: zuiver arisch in de oorlog’. Dat ik de naam van de oud-ambtenaar niet noem ligt voor de hand. Ook prof. dr. ir. Guus Berkhout nam afscheid van deze VVD’ster wegens zijn mandaat als commissievoorzitter die door haar werd gekortwiekt. In de tussenliggende periode tussen haar staatssecretarisschap en ministerschap was zij directeur Achmea. Zij is nauwelijks op haar kantoor gezien. Blijkbaar een VVD-bolwerk, dat ook het Slotervaart ziekenhuis om zeep heeft geholpen. De VVD-minister Bruno Bruins heeft het werk afgemaakt.
    Een ander geval is Arthur Gotlieb. Als werknemer met veel talenten en empathie kon hij het vuige optreden van zijn NZA-bazen niet weerstaan en pleegde zelfmoord.

Reageer op dit artikel:

*
To prove you're a person (not a spam script), type the security word shown in the picture. Click on the picture to hear an audio file of the word.
Anti-spam image

*
To prove you're a person (not a spam script), type the security word shown in the picture. Click on the picture to hear an audio file of the word.
Anti-spam image

Uw e-mail adres wordt niet gepubliceerd en niet aan derden verstrekt.

Omgangsvormen