Leugens.nl

Wetenschappelijke hocus pocus op herhaling 

‘Koningshuis levert 4 tot 5 miljard op’

Volkskrant publiceert gretig drie jaar oud opgewarmd nieuws. Met als discutabele bron een krantje van Wijs & Van Oostveen.

Gelezen: RTL, Elsevier en AD op basis van ANP:

“Het koningshuis levert Nederland jaarlijks 4 tot 5 miljard euro op. Dit heeft de Amsterdamse vermogensbeheerder Wijs & van Oostveen uitgerekend. Eerder berekende een werkgroep onder leiding van oud-minister Gerrit Zalm dat het koningshuis jaarlijks 110 miljoen euro kost.

Volgens professor economie Harry van Dalen aan de universiteit van Tilburg stimuleert een monarchie de economie jaarlijks met 1 procent groei. “Op deze manier komen we op 4 á 5 miljard euro”, verklaart directeur Steven Sarphatie van Wijs & van Oostveen.

Onder andere handelsdelegaties die meegaan met bezoeken van het koningshuis aan het buitenland zijn waardevol voor het bedrijfsleven en ook de zogenaamde vertrouwensbonus. Dit is de stabiliteit die een koningshuis uitstraalt naar het buitenland. “Premiers komen en gaan, maar een monarch blijft en is belangrijk voor het imago van een land”, aldus Sarphatie.”

De Volkskrant maakt er echt zelf werk van:

”˜Koninklijk Huis levert jaarlijks tussen de 4 en 5 miljard op’
Van onze verslaggever
JAN HOEDEMAN
DEN HAAG Het Koninklijk Huis kost de Staat der Nederlanden in 2010 40 miljoen per jaar en is daarmee een van de duurste koningshuizen. Maar wat levert het op? Tussen de vier a vijf miljard, zo blijkt uit een onderzoek van professor Harry van Dalen, verbonden als econoom aan de Universiteit van Tilburg.”

Vervolgens is het ANP-bericht verteld en komt de beleggerschef zelf aan het woord op de vraag of alle malheur die het Koningshuis trof ten koste gaat van de ‘waarde’. Sarphatie fantaseert erop los: “Voor buitenlandse investeerders zijn dit interne aangelegenheden. Het gaat hen erom dat het een stabiele monarchie is, waar koningin Beatrix al dertig jaar koningin is. Zij is een merk en benadert miljardenmerken als Philips en Heineken. Als Beatrix blijft zitten, hoeven we minder te bezuinigen.”

Dan stelt de Volkskrant de vraag of de waarde afneemt als Willem-Alexander de troon overneemt. Sarphatie weer: ”Hij is nog geen merk, de prins werkt er wel hard aan, daarom is hij veel op reis. Dat blijft niet onopgemerkt.”

(Hier stond het gehele artikel. De rest van het artikel dat hier stond is op 3 juni 2012 verwijderd op last van het bedrijf Auxen dat de auteursrechten van de Volkskrant bewaakt.)

Media blind en doof

Professor Harry van Dalen laat weten: “Nieuwsberichten suggereren wellicht een connectie dat er niet is tussen mij en Wijs & Van Oostveen. Ik heb geen onderzoek voor hen verricht en ben slechts geciteerd, denk ik, nav onderzoek dat ik 3 jaar geleden heb uitgevoerd en dat gepubliceerd is in het Jaarboek overheidsuitgaven 2007.”

Wijs & Van Oostveen Vermogensbeheer is een beleggingsbedrijf in Amsterdam. Dit bureau liet het onderzoek niet uitvoeren alvorens erover te publiceren in zijn klantenkrantje ”˜Geld en Beleggen’. Directeur Steven Sarphatie van Wijs en Van Oostveen heeft het onderzoek niet laten doen noch heeft hij enige deskundigheid op dit terrein, zoals het ANP en de Volkskrant beweren c.q. suggereren.

Heeft Sarphatie beweerd zelf te hebben onderzocht? De eerste getuige is zijn persbericht naar aanleiding van het artikel: “Maar de opbrengsten komen uit op 4 tot 5 miljard euro per jaar. Dat blijkt uit een onderzoek van Harry van Dalen, verbonden als professor economie aan de Universiteit van Tilburg.”

Nergens staat dat Wijs & Van Oostveen opdrachtgever was. Sarpathie in een gevraagde toelichting: ” Ik heb dit nooit beweerd. U moet de Volkskrant bellen. Wij hebben een leuk artikel proberen samen te stellen voor ons blad uit drie verschillende elementen. Dit onderzoek van Van Dalen kwam ik tegen en ik weet dat het drie jaar oud is. Dat kan iedereen zo zien via Google.”

Sarphatie verbaast zich over de media: “Als je ziet hoe die ermee aan de haal gaan, zonder zich nog een moment te bekommeren om de feiten. Tot onze stomme verbazing ging dit de hele wereld rond, tot zelfs in RTL Boulevard.”

Jan Hoedeman van de Volkskrant voert Sarphatie behalve als opdrachtgever ook als deskundige op, van een drie jaar oud onderzoek. Dat terwijl hij niet meer of minder dan een chef van een beleggingsbedrijf is. Een drievoudige fout?

Hoedeman: “Sarphatie beweerde zelf dat hij de opdrachtgever was en dat het onderzoek recent was. Dat was in de redactievergadering daar aan de orde geweest.”

Maar waarom is Van Dalen dan niet geciteerd? Of is er op zijn minst de moeite genomen om dat onderzoek te lezen, waarin een datum vermeld staat? Hoedeman: “Van Dalen kon ik niet te pakken krijgen.”

Overleg tussen Hoedeman en Wijs & Van Oostveen

Heeft Sarphatie gelogen tegen Hoedeman, of is Hoedeman een leugenaar? Het lijkt onwaarschijnlijk dat Sarpathie heeft beweerd dat het onderzoek nieuw is, dat hij de opdrachtgever is en zichzelf tot deskundige van dat onderwerp heeft benoemd. Maar is er ook bewijs?

We sturen het artikel ter correctie naar Hoedeman en Sarphatie. De eerste mailt dat hij het artikel uitstekend vindt, maar ten onrechte als ’slippendrager van het Koningshuis’ wordt betiteld. Dit waardeoordeel schrappen we. De feiten zeggen genoeg.

Sarphatie laat niets van zich horen. Na enkele telefoontjes belt een medewerker terug. Sarphatie zelf durft niet meer aan de telefoon te komen. “De heer Hoedeman schreef een uitstekend artikel. Het is hartstikke leuk. Wij hebben honderden, overwegend zeer positieve reacties gehad. Uw artikel is tendentieus en een storm in een glas water”, aldus de medewerker van Wijs & van Oostveen.

Opvallend, want twee dagen eerder nog sprak Sarphatie in bepaald niet vleiende bewoordingen over Hoedeman. En hij zei dat hij de bandopname van het gesprek met Hoedeman beschikbaar had, mocht de journalist de waarheid verdraaien.
Nu ineens de eensgezindheid.

Was er overleg met de heer Hoedeman? “Wij hebben inderdaad met de heer Hoedeman gesproken. Dat leek ons correct en netjes. Hij schreef een goed verhaal, erg leuk.”

Kortom, het artikel deugt niet, lezers zijn op het verkeerde been gezet. Maar Wijs & Van Oostveen en de Volkskrantjournalist delen de noodzaak om de zaken anders voor te stellen. En samen vegen ze hun misleiding onder het tapijt.

Maar het is nog niet uit.

ANP: verbetering volstaat niet

Bij het ANP was een per 1 juni vertrokken stagiair verantwoordelijk voor het bericht. Hij liep stage bij de economieredactie en pikte het persbericht van Wijs & Van Oostveen op. Later kwam er een verbetering van het bericht, maar nog deugde het niet. Op het net van het ANP staat het volgende:

” VERBETERING: Koningshuis levert 4 tot 5 miljard op
Vrijdag, 28 mei 2010 / 15:51
C o r r e c t i e 39 miljoen euro ipv van 110 miljoen euro in eerste alinea
AMSTERDAM (ANP) – Het koningshuis levert Nederland jaarlijks 4 tot 5 miljard euro op. Dit heeft de Amsterdamse vermogensbeheerder Wijs & van Oostveen uitgerekend. Eerder berekende een werkgroep onder leiding van oud-minister Gerrit Zalm dat het koningshuis jaarlijks 39 miljoen euro kost.

Volgens professor economie Harry van Dalen aan de universiteit van Tilburg stimuleert een monarchie de economie jaarlijks met 1 procent groei. ,,Op deze manier komen we op 4 á 5 miljard euro”, verklaart directeur Steven Sarphatie van Wijs & van Oostveen.”

Die correctie op het ANP-net is door de media niet meer overgenomen, want Elsevier, AD en RTL noemen nog gewoon de 110 miljoen kosten. (tegenover 4 tot 5 miljard maakt dat tenslotte ook weinig meer uit.)

Maar het bericht is niet gecorrigeerd op de fout dat het een onderzoek is van Wijs & Van Oostveen. Noch heeft iemand bij het ANP de stagiair ervan weerhouden om oud nieuws te publiceren.

Onderzoek oud en verbasterd

Geen van de journalisten, ook niet die van de Volkskrant, vond het nodig om het onderzoek van prof. Van Dalen zelf onder ogen te krijgen en fantaseerden er dus op los. Het gaat om dit onderzoek van Harry van Dalen. De publicatie is gedateerd op 30 mei 2007, precies drie jaar voor bovenstaande artikelen.

De samenvatting toen: “De Nederlandse monarchie kost € 100 miljoen op jaarbasis. Tegenover die ogenschijnlijk hoge kosten staan echter substantií«le baten waarvan een economie, die onder een constitutionele monarchie functioneert, profiteert. Deze monarchiebonus komt neer op bijna een procentpunt extra groei per jaar. Voor Nederland betekent dit een jaarlijks profijt van 4 í  5 miljard euro.”

De kosten van het Koningshuis zijn nauwkeurig uiteengezet, maar de baten zijn gebaseerd op modellen en aannames die verre van waterdicht zijn, om niet te zeggen op ”˜drijfzand’ zijn gebaseerd:

“Om de stille kracht van een monarchie te benaderen is er voor gekozen om een rijke databron van de Wereldbank te gebruiken die de kwaliteit van overheidsbestuur en democratie probeert te meten.”

Er is gekeken naar de verschillen tussen monarchieí«n en niet-monarchieí«n. De volgende facetten waren indicatoren: democratische vertegenwoordiging, stabiliteit, effectiviteit van de overheid,reguleringskwaliteit, kwaliteit van de wetgeving en –handhaving en tenslotte corruptiebestrijding.

Geen wetenschap maar ”˜magie’

Ten tweede voert Van Dalen het volgende op: “Op basis van Wereldbank-data is een eenvoudig groeimodel gehanteerd, waarbij de groei van het reí«el nationaal inkomen verklaard wordt uit de groei in investeringen, de werkzame bevolking en een ”˜monarchie’-dummyvariabele om zo aan de groei-ervaringen van landen de monarchiebonus te kunnen ontfutselen.”

Van ”˜ monarchie’-dummyvariabele’ naar ”˜monarchiebonus’. Conclusie: “Een rudimentaire groeiberekening op basis van deze schatting geeft aan dat 0.8 í  1.0 procentpuntgroei te danken is aan de monarchie. Als dit groeicijfer vertaald wordt in euro’s dan varií«ren de baten van het koningshuis tussen 4,2 en 5,3 miljard euro voor het jaar 2006.”

Van Dalen zet zelf vraagtekens bij deze hocus pocus die als wetenschap de wereld in wordt gestuurd: “Een cruciale vraag die op de achtergrond blijft spelen is waar die baten precies vandaan komen. Hier moet deze studie in gebreke blijven. Misschien moeten we ons houden aan de woorden van Bagehot: We moeten niet teveel daglicht op de magie laten schijnen, anders verdwijnt wellicht de monarchiebonus.”

Kortom, liever ”˜magie’ in plaats van ”˜daglicht’. De ogen sluiten voor de kritische benadering en doorgaan met de conclusie. Zo word je dus professor in Nederland, stagair bij het gezaghebbende ANP, overschrijver bij Elsevier, AD of RTL en monarchiejournalist bij de Volkskrant.

Peter Olsthoorn | 03-06-10 10:52