Leugens.nl

43 procent: liegen doet er niet toe

Maar ook: ‘Een schadelijke waarheid is beter dan een nuttige leugen.’

Gelezen: Tien jaar De Tien Geboden

Arjan Visser (foto) publiceert sinds januari 1998 Tien Geboden-interviews met veel bekende Nederlanders in de christelijke krant Trouw. Afgelopen weekend nog met Harry Mulisch.

De prof Hijme Stoffels, godsdienstsocioloog aan de christelijke Vrije Universiteit Amsterdam analyseerde tien jaar interviews. Trouw maakte er een Kerstspecial over. En een artikel.

Moderne tijden: “”žVoor de overgrote meerderheid geldt: zodra een gebod de eigen opvattingen in de weg staat, vinden ze het maar niks.”

En zo ook voor het negende gebod: “Gij zult geen valse getuigenissen spreken tegen uw naaste.” (Of katholiek: “Gij zult tegen uw naaste niet vals Getuigen.”) Het ‘leugentje om bestwil’ is spreekwoordelijk. Van de geí¯nterviewden vindt 57 procent dat toelaatbaar.

Maar Johannes van Dam zegt: “Een schadelijke waarheid is beter dan een nuttige leugen.” En journalist Willem Oltmans zette met ‘de waarheid’ over de liegende ex-minister Luns zijn baan op het spel.

Vergoelijkende zelfperceptie gaat soms ver. Makelaar Harry Mens beduvelde zijn vrouw tien jaar lang met een tweede gezin, maar vindt: “Ik ben een eerlijk man. Honderd procent.”

Theo Maassen, Prem Radhakrishun en Adelheid Roosen geven wel toe dat ze liegen. Wouter Bos, PvdA-partijgenote Saskia Noorman-den Uyl, Boris Dittrich (D66) en Mat Herben (LPF) gaan politiek om met de waarheid. Ze verzwijgen delen. Willem Aantjes is daarvoor gestraft. Hij verzweeg een SS-verleden, als 21-jarige. Maar heeft geen spijt.

André Rouvoet en Erica Terpstra beroepen zich op hun eerlijkheid. Hirsi Ali gaf toe gelogen te hebben, naar later bleek over haar afkomst. “Ik beheers de kunst van het liegen, maar toen het liegen niet meer nodig was heb ik er bewust voor gekozen om het nooit meer te doen.”

‘Bewust kiezen’, één van de vreselijkste modernismen van de Nederlandse taal: ‘bewust kiezen’ om niet meer te liegen’ of ‘onbewust kiezen’ om liegend te overleven?

Leugens van anderen, in de vorm van roddel, troffen Marco Borsato, Dieuwertje Blok, Jeroen Krabbé en Xaviera Hollander. De laatste testte het: vertelde iemand de roddel dat ze alcoholist was en kreeg na drie weken de volle laag dat ze iemand onder invloed had doodgereden.

De statistiek: van de geí¯nterviewden vond maar 57 procent het leugen-gebod relevant; 18 procent zei er niets over en nog eens 25 procent vond het irrelevant maar verschafte wel een antwoord.

Peter Olsthoorn | 26-12-07 13:24